docs/manual/misc/security_tips.xml.tr - httpd - Git at Google

 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
 <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
 <!-- English Revision: 805050 -->
 <!-- =====================================================
  Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
    Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
 ========================================================== -->

 <!--
  Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
  contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
  this work for additional information regarding copyright ownership.
  The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
  (the "License"); you may not use this file except in compliance with
  the License.  You may obtain a copy of the License at

      http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

  Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
  distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
  WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
  See the License for the specific language governing permissions and
  limitations under the License.
 -->

 <manualpage metafile="security_tips.xml.meta">
   <parentdocument href="./">Çeşitli Belgeler</parentdocument>

   <title>Güvenlik İpuçları</title>

   <summary>
     <p>Bir HTTP Sunucusunu ayarlarken dikkat edilmesi gerekenler ve bazı
     ipuçları.  Öneriler kısmen Apache’ye özel kısmen de genel olacaktır.</p>
   </summary>

   <section id="uptodate"><title>Güncel Tutma</title>

     <p>Apache HTTP Sunucusu iyi bir güvenlik sicilinin yanında güvenlik
       konularıyla oldukça ilgili bir geliştirici topluluğuna sahiptir. Fakat,
       bir yazılımın dağıtılmasının ardından küçük ya da büyük bazı sorunların
       keşfedilmesi kaçınılmazdır. Bu sebeple, yazılım güncellemelerinden
       haberdar olmak oldukça önem kazanır. HTTP sunucunuzu doğrudan
       Apache’den temin ediyorsanız yeni sürümler ve güvenlik güncellemeleri
       ile ilgili bilgileri tam zamanında alabilmek için <a
       href="http://httpd.apache.org/lists.html#http-announce">Apache
       HTTP Sunucusu Duyuru Listesi</a>ne mutlaka üye olmanızı öneririz.
       Apache yazılımının üçüncü parti dağıtımlarını yapanların da buna benzer
       hizmetleri vardır.</p>

     <p>Şüphesiz, bir HTTP sunucusu, sunucu kodunda bir sorun olmasa da
       tehlike altındadır. Eklenti kodları, CGI betikleri hatta işletim
       sisteminden kaynaklanan sorunlar nedeniyle bu ortaya çıkabilir. Bu
       bakımdan, sisteminizdeki tüm yazılımların sorunları ve güncellemeleri
       hakkında bilgi sahibi olmalısınız.</p>

   </section>

   <section id="serverroot">
     <title><code>ServerRoot</code> Dizinlerinin İzinleri</title>

     <p>Normalde, Apache root kullanıcı tarafından başlatılır ve hizmetleri
       sunarken <directive module="mpm_common">User</directive> yönergesi
       tarafından tanımlanan kullanıcının aidiyetinde çalışır. Root tarafından
       çalıştırılan komutlarda olduğu gibi, root olmayan kullanıcıların
       yapacakları değişikliklerden korunmak konusunda da dikkatli
       olmalısınız. Dosyaların sadece root tarafından yazılabilir olmasını
       sağlamak yeterli değildir, bu dizinler ve üst dizinler için de
       yapılmalıdır. Örneğin, sunucu kök dizininin
       <code>/usr/local/apache</code> olmasına karar verdiyseniz, bu dizini
       root olarak şöyle oluşturmanız önerilir:</p>

     <example>
       mkdir /usr/local/apache <br />
       cd /usr/local/apache <br />
       mkdir bin conf logs <br />
       chown 0 . bin conf logs <br />
       chgrp 0 . bin conf logs <br />
       chmod 755 . bin conf logs
     </example>

     <p><code>/</code>, <code>/usr</code>, <code>/usr/local</code>
       dizinlerinde sadece root tarafından değişiklik yapılabileceği kabul
       edilir. <program>httpd</program> çalıştırılabilirini kurarken de benzer
       bir önlemin alındığından emin olmalısınız:</p>

     <example>
       cp httpd /usr/local/apache/bin <br />
       chown 0 /usr/local/apache/bin/httpd <br />
       chgrp 0 /usr/local/apache/bin/httpd <br />
       chmod 511 /usr/local/apache/bin/httpd
     </example>

     <p>Diğer kullanıcıların değişiklik yapabileceği bir dizin olarak bir
       <code>htdocs</code> dizini oluşturabilirsiniz. Bu dizine root
       tarafından çalıştırılabilecek dosyalar konulmamalı ve burada root
       tarafından hiçbir dosya oluşturulmamalıdır.</p>

     <p>Diğer kullanıcılara root tarafından yazılabilen ve çalıştırılabilen
       dosyalarda değişiklik yapma hakkını tanırsanız, onlara root
       kullanıcısını ele geçirilebilme hakkını da tanımış olursunuz. Örneğin,
       biri <program>httpd</program> çalıştırılabilirini zararlı bir programla
       değiştirebilir ve o programı tekrar çalıştırdığınız sırada program
       yapacağını yapmış olur. Günlükleri kaydettiğiniz dizin herkes
       tarafından yazılabilen bir dizin olduğu takdirde, birileri bir günlük
       dosyasını bir sistem dosyasına sembolik bağ haline getirerek root
       kullanıcısının bu dosyaya ilgisiz şeyler yazmasına sebep olabilir.
       Günlüklerin dosyaları herkes tarafından yazılabilir olduğu takdirde ise
       birileri dosyaya yanıltıcı veriler girebilir.</p>
   </section>

   <section id="ssi">
     <title>Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirme</title>

     <p>SSI sayfaları bir sunucu yöneticisi açısından çeşitli olası risklere
       kaynaklık edebilir.</p>

     <p>İlk risk, sunucu yükündeki artış olasılığıdır. Tüm SSI sayfaları,  SSI
       kodu içersin içermesin Apache tarafından çözümlenir. Bu küçük bir artış
       gibi görünürse de bir paylaşımlı sunucu ortamında önemli bir yük haline
       gelebilir.</p>

     <p>SSI sayfaları, CGI betikleriyle ilgili riskleri de taşır. <code>exec
       cmd</code> elemanı kullanılarak bir SSI sayfasından herhangi bir CGI
       betiğini veya bir sistem programını Apache’nin aidiyetinde olduğu
       kullanıcının yetkisiyle çalıştırmak mümkündür.</p>

     <p>SSI sayfalarının yararlı özelliklerinden yararlanırken güvenliğini de
       arttırmanın bazı yolları vardır.</p>

     <p>Sunucu yöneticisi, bir başıbozuk SSI sayfasının sebep olabileceği
       zararları bertaraf etmek için <a href="#cgi">CGI Genelinde</a>
       bölümünde açıklandığı gibi <a href="../suexec.html">suexec</a>’i etkin
       kılabilir.</p>

     <p>SSI sayfalarını <code>.html</code> veya <code>.htm</code>
       uzantılarıyla etkinleştirmek tehlikeli olabilir. Bu özellikle
       paylaşımlı ve yüksek trafikli bir sunucu ortamında önemlidir. SSI
       sayfalarını normal sayfalardan farklı olarak <code>.shtml</code> gibi
       bildik bir uzantıyla etkinleştirmek gerekir. Bu, sunucu yükünü asgari
       düzeyde tutmaya ve risk yönetimini kolaylaştırmaya yarar.</p>

     <p>Diğer bir çözüm de SSI sayfalarından betik ve program çalıştırmayı
       iptal etmektir. Bu, <directive module="core">Options</directive>
       yönergesine değer olarak <code>Includes</code> yerine
       <code>IncludesNOEXEC</code> vererek sağlanır. Ancak, eğer betiklerin
       bulunduğu dizinde <directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive>
       yönergesiyle CGI betiklerinin çalışması mümkün kılınmışsa,
       kullanıcıların <code>&lt;--#include virtual="..." --&gt;</code> ile bu
       betikleri  çalıştırabileceklerine dikkat ediniz.</p>

   </section>

   <section id="cgi">
     <title>CGI Genelinde</title>

     <p>Herşeyden önce ya CGI betiğini/programını yazanlara ya da kendinizin
       CGI'deki güvenlik açıklarını (ister kasıtlı olsun ister tesadüfi)
       yakalama becerinize güvenmek zorundasınız. CGI betikleri esasen
       sisteminizdeki komutları site kullanıcılarının izinleriyle
       çalıştırırlar. Bu bakımdan dikkatle denenmedikleri takdirde oldukça
       tehlikeli olabilirler.</p>

     <p>CGI betiklerinin hepsi aynı kullanıcının aidiyetinde çalışırsa diğer
       betiklerle aralarında çelişkilerin ortaya çıkması ister istemez
       kaçınılmazdır. Örneğin A kullanıcısının B kullanıcısına garezi varsa
       bir betik yazıp B’nin CGI veritabanını silebilir. Bu gibi durumların
       ortaya çıkmaması için betiklerin farklı kullanıcıların aidiyetlerinde
       çalışmasını sağlayan ve 1.2 sürümünden beri Apache ile dağıtılan <a
       href="../suexec.html">suEXEC</a> diye bir program vardır. Başka bir yol
       da <a href="http://cgiwrap.sourceforge.net/">CGIWrap</a> kullanmaktır.</p>

   </section>

   <section id="nsaliasedcgi">
     <title><code>ScriptAlias</code>’sız CGI</title>

     <p>Kullanıcıların sitenin her yerinde CGI betiklerini çalıştırmalarına
       izin vermek ancak şu koşullarda mümkün olabilir:</p>

     <ul>
       <li>Kullanıcılarınızın kasıtlı ya da kasıtsız sistemi saldırıya açık
         hale getirecek betikler yazmayacaklarına tam güveniniz vardır.</li>
       <li>Sitenizin güvenliği zaten o kadar kötüdür ki, bir delik daha
         açılmasının mahzuru yoktur.</li>
       <li>Sitenizin sizden başka kullanıcısı yoktur ve sunucunuzu sizden
         başka hiç kimsenin ziyaret etmesi mümkün değildir.</li>
     </ul>

   </section>

   <section id="saliasedcgi">
     <title><code>ScriptAlias</code>’lı CGI</title>

     <p>CGI’yi belli dizinlerle sınırlamak yöneticiye bu dizinlerde daha iyi
       denetim imkanı sağlar. Bu kaçınılmaz olarak <directive
       module="mod_alias">ScriptAlias</directive>’sız CGI’den çok daha
       güvenlidir, ancak bu dizinlere yazma hakkı olan kullanıcılarınız
       güvenilir kişiler olması ve site yöneticisinin de olası güvenlik
       açıklarına karşı CGI betiklerini ve programlarını denemeye istekli
       olması şartıyla.</p>

     <p>Çoğu site yöneticisi <code>ScriptAlias</code>’sız CGI yerine bu
       yaklaşımı seçer.</p>

   </section>

   <section id="dynamic">
     <title>Devingen içerikli kaynaklar</title>

     <p>Sunucunun bir parçası gibi çalışan, <code>mod_php</code>,
       <code>mod_perl</code>, <code>mod_tcl</code> ve <code>mod_python</code>
       gibi gömülü betik çalıştırma seçenekleri sunucuyu çalıştıran
       kullanıcının aidiyetinde çalışırlar (<directive module="mpm_common"
       >User</directive> yönergesine bakınız). Bu bakımdan bu betik
       yorumlayıcılar tarafından çalıştırılan betikler, sunucu kullanıcısının
       eriştiği herşeye erişebilirler. Bazı betik yorumlayıcıların getirdiği
       bazı sınırlamalar varsa da bunlara pek güvenmemek, gerekli sınamaları
       yine de yapmak gerekir.</p>

   </section>

   <section id="systemsettings">
     <title>Sistem Ayarlarının Korunması</title>

     <p>Güvenliği gerçekten sıkı tutmak istiyorsanız, kullanıcılarınızın
       yapılandırmanızdaki güvenlik ayarlarını geçersiz kılmak için
       <code>.htaccess</code> dosyalarını kullanabilmelerinin de önüne
       geçmelisiniz. Bunu yapmanın tek bir yolu vardır.</p>

     <p>Sunucu yapılandırma dosyanıza şunu yerleştirin:</p>

     <example>
       &lt;Directory /&gt;
       <indent>
         AllowOverride None
       </indent>
       &lt;/Directory&gt;
     </example>

     <p>Böylece, belli dizinlerde özellikle etkinleştirilmedikçe bütün
       dizinlerde <code>.htaccess</code> dosyalarının kullanımını engellemiş
       olursunuz.</p>

   </section>

   <section id="protectserverfiles">
     <title>Sunucu dosyalarının öntanımlı olarak korunması</title>

     <p>Apache’nin ister istemez yanlış anlaşılan yönlerinden biri öntanımlı erişim özelliğidir. Yani siz aksine bir şeyler yapmadıkça, sunucu normal URL eşleme kurallarını kullanarak bir dosyayı bulabildiği sürece onu istemciye sunacaktır.</p>

     <p>Örneğin, aşağıdaki durumu ele alalım:</p>

     <example>
       # cd /; ln -s / public_html
     </example>

     <p>Ve, tarayıcınıza <code>http://localhost/~root/</code> yazın.</p>

     <p>Böylece, istemcilerin tüm dosya sisteminizi gezmelerine izin vermiş olursunuz. Bu işlemin sonuçlarının önünü almak için sunucu yapılandırma dosyanıza şunları yazın:</p>

     <example>
       &lt;Directory /&gt;
       <indent>
         Order Deny,Allow <br />
         Deny from all
       </indent>
       &lt;/Directory&gt;
     </example>

     <p>Bu suretle, dosya sisteminize öntanımlı erişimi yasaklamış olursunuz. Erişime izin vermek istediğiniz dizinler için uygun <directive module="core">Directory</directive> bölümleri eklemeniz yeterli olacaktır. Örnek:</p>

     <example>
       &lt;Directory /usr/users/*/public_html&gt;
       <indent>
         Order Deny,Allow <br />
         Allow from all
       </indent>
       &lt;/Directory&gt; <br />
       &lt;Directory /usr/local/httpd&gt;
       <indent>
         Order Deny,Allow <br />
         Allow from all
       </indent>
       &lt;/Directory&gt;
     </example>

     <p><directive module="core">Location</directive> ve <directive
     module="core">Directory</directive> yönergelerinin etkileşimine de özellikle önem vermelisiniz; örneğin <code>&lt;Directory /&gt;</code> erişimi yasaklarken bir <code>&lt;Location /&gt;</code> yönergesi bunu ortadan kaldırabilir.</p>

     <p><directive module="mod_userdir">UserDir</directive> yönergesi de size buna benzer bir oyun oynayabilir; yönergeye <code>./</code> atamasını yaparsanız, root kullanıcısı söz konusu olduğunda yukarıda ilk örnekteki durumla karşılaşırız. Apache 1.3 veya üstünü kullanıyorsanız, sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki satırın mutlaka bulunmasını öneririz:</p>

     <example>
       UserDir disabled root
     </example>

   </section>

   <section id="watchyourlogs">
     <title>Günlüklerin İzlenmesi</title>

     <p>Sunucunuzda olup biteni günü gününe bilmek istiyorsanız <a href="../logs.html">günlük dosyalarına</a> bakmalısınız. Günlük dosyaları sadece olup biteni raporlamakla kalmaz, sunucunuza ne tür saldırılar yapıldığını ve güvenlik seviyenizin yeterli olup olmadığını anlamanızı da sağlarlar.</p>

     <p>Bazı örnekler:</p>

     <example>
       grep -c "/jsp/source.jsp?/jsp/ /jsp/source.jsp??" access_log <br />
       grep "client denied" error_log | tail -n 10
     </example>

     <p>İlk örnek, <a href="http://online.securityfocus.com/bid/4876/info/">Apache Tomcat
     Source.JSP Bozuk İstek Bilgilerini İfşa Açığı</a>nı istismar etmeyi deneyen saldırıların sayısını verirken ikinci örnek, reddedilen son on istemciyi listeler; örnek:</p>

     <example>
       [Thu Jul 11 17:18:39 2002] [error] [client falan.filan.dom] client denied
       by server configuration: /usr/local/apache/htdocs/.htpasswd
     </example>

     <p>Gördüğünüz gibi günlük dosyaları sadece ne olup bittiğini raporlar, bu bakımdan eğer istemci <code>.htpasswd</code> dosyasına erişebiliyorsa <a href="../logs.html#accesslog">erişim günlüğünüzde</a> şuna benzer bir kayıt görürsünüz:</p>

     <example>
       falan.filan.dom - - [12/Jul/2002:01:59:13 +0200] "GET /.htpasswd HTTP/1.1"
     </example>

     <p>Bu, sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki yapılandırmayı iptal ettiğiniz anlamına gelir:</p>

     <example>
       &lt;Files ~ "^\.ht"&gt;
       <indent>
         Order allow,deny <br />
         Deny from all
       </indent>
       &lt;/Files&gt;
     </example>

   </section>

 </manualpage>
	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
	<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
	<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
	<!-- English Revision: 805050 -->
	<!-- =====================================================
	Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
	Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
	========================================================== -->

	<!--
	Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
	contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
	this work for additional information regarding copyright ownership.
	The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
	(the "License"); you may not use this file except in compliance with
	the License. You may obtain a copy of the License at

	http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

	Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
	distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
	WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
	See the License for the specific language governing permissions and
	limitations under the License.
	-->

	<manualpage metafile="security_tips.xml.meta">
	<parentdocument href="./">Çeşitli Belgeler</parentdocument>

	<title>Güvenlik İpuçları</title>

	<summary>
	<p>Bir HTTP Sunucusunu ayarlarken dikkat edilmesi gerekenler ve bazı
	ipuçları. Öneriler kısmen Apache’ye özel kısmen de genel olacaktır.</p>
	</summary>

	<section id="uptodate"><title>Güncel Tutma</title>

	<p>Apache HTTP Sunucusu iyi bir güvenlik sicilinin yanında güvenlik
	konularıyla oldukça ilgili bir geliştirici topluluğuna sahiptir. Fakat,
	bir yazılımın dağıtılmasının ardından küçük ya da büyük bazı sorunların
	keşfedilmesi kaçınılmazdır. Bu sebeple, yazılım güncellemelerinden
	haberdar olmak oldukça önem kazanır. HTTP sunucunuzu doğrudan
	Apache’den temin ediyorsanız yeni sürümler ve güvenlik güncellemeleri
	ile ilgili bilgileri tam zamanında alabilmek için <a
	href="http://httpd.apache.org/lists.html#http-announce">Apache
	HTTP Sunucusu Duyuru Listesi</a>ne mutlaka üye olmanızı öneririz.
	Apache yazılımının üçüncü parti dağıtımlarını yapanların da buna benzer
	hizmetleri vardır.</p>

	<p>Şüphesiz, bir HTTP sunucusu, sunucu kodunda bir sorun olmasa da
	tehlike altındadır. Eklenti kodları, CGI betikleri hatta işletim
	sisteminden kaynaklanan sorunlar nedeniyle bu ortaya çıkabilir. Bu
	bakımdan, sisteminizdeki tüm yazılımların sorunları ve güncellemeleri
	hakkında bilgi sahibi olmalısınız.</p>

	</section>

	<section id="serverroot">
	<title><code>ServerRoot</code> Dizinlerinin İzinleri</title>

	<p>Normalde, Apache root kullanıcı tarafından başlatılır ve hizmetleri
	sunarken <directive module="mpm_common">User</directive> yönergesi
	tarafından tanımlanan kullanıcının aidiyetinde çalışır. Root tarafından
	çalıştırılan komutlarda olduğu gibi, root olmayan kullanıcıların
	yapacakları değişikliklerden korunmak konusunda da dikkatli
	olmalısınız. Dosyaların sadece root tarafından yazılabilir olmasını
	sağlamak yeterli değildir, bu dizinler ve üst dizinler için de
	yapılmalıdır. Örneğin, sunucu kök dizininin
	<code>/usr/local/apache</code> olmasına karar verdiyseniz, bu dizini
	root olarak şöyle oluşturmanız önerilir:</p>

	<example>
	mkdir /usr/local/apache <br />
	cd /usr/local/apache <br />
	mkdir bin conf logs <br />
	chown 0 . bin conf logs <br />
	chgrp 0 . bin conf logs <br />
	chmod 755 . bin conf logs
	</example>

	<p><code>/</code>, <code>/usr</code>, <code>/usr/local</code>
	dizinlerinde sadece root tarafından değişiklik yapılabileceği kabul
	edilir. <program>httpd</program> çalıştırılabilirini kurarken de benzer
	bir önlemin alındığından emin olmalısınız:</p>

	<example>
	cp httpd /usr/local/apache/bin <br />
	chown 0 /usr/local/apache/bin/httpd <br />
	chgrp 0 /usr/local/apache/bin/httpd <br />
	chmod 511 /usr/local/apache/bin/httpd
	</example>

	<p>Diğer kullanıcıların değişiklik yapabileceği bir dizin olarak bir
	<code>htdocs</code> dizini oluşturabilirsiniz. Bu dizine root
	tarafından çalıştırılabilecek dosyalar konulmamalı ve burada root
	tarafından hiçbir dosya oluşturulmamalıdır.</p>

	<p>Diğer kullanıcılara root tarafından yazılabilen ve çalıştırılabilen
	dosyalarda değişiklik yapma hakkını tanırsanız, onlara root
	kullanıcısını ele geçirilebilme hakkını da tanımış olursunuz. Örneğin,
	biri <program>httpd</program> çalıştırılabilirini zararlı bir programla
	değiştirebilir ve o programı tekrar çalıştırdığınız sırada program
	yapacağını yapmış olur. Günlükleri kaydettiğiniz dizin herkes
	tarafından yazılabilen bir dizin olduğu takdirde, birileri bir günlük
	dosyasını bir sistem dosyasına sembolik bağ haline getirerek root
	kullanıcısının bu dosyaya ilgisiz şeyler yazmasına sebep olabilir.
	Günlüklerin dosyaları herkes tarafından yazılabilir olduğu takdirde ise
	birileri dosyaya yanıltıcı veriler girebilir.</p>
	</section>

	<section id="ssi">
	<title>Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirme</title>

	<p>SSI sayfaları bir sunucu yöneticisi açısından çeşitli olası risklere
	kaynaklık edebilir.</p>

	<p>İlk risk, sunucu yükündeki artış olasılığıdır. Tüm SSI sayfaları, SSI
	kodu içersin içermesin Apache tarafından çözümlenir. Bu küçük bir artış
	gibi görünürse de bir paylaşımlı sunucu ortamında önemli bir yük haline
	gelebilir.</p>

	<p>SSI sayfaları, CGI betikleriyle ilgili riskleri de taşır. <code>exec
	cmd</code> elemanı kullanılarak bir SSI sayfasından herhangi bir CGI
	betiğini veya bir sistem programını Apache’nin aidiyetinde olduğu
	kullanıcının yetkisiyle çalıştırmak mümkündür.</p>

	<p>SSI sayfalarının yararlı özelliklerinden yararlanırken güvenliğini de
	arttırmanın bazı yolları vardır.</p>

	<p>Sunucu yöneticisi, bir başıbozuk SSI sayfasının sebep olabileceği
	zararları bertaraf etmek için <a href="#cgi">CGI Genelinde</a>
	bölümünde açıklandığı gibi <a href="../suexec.html">suexec</a>’i etkin
	kılabilir.</p>

	<p>SSI sayfalarını <code>.html</code> veya <code>.htm</code>
	uzantılarıyla etkinleştirmek tehlikeli olabilir. Bu özellikle
	paylaşımlı ve yüksek trafikli bir sunucu ortamında önemlidir. SSI
	sayfalarını normal sayfalardan farklı olarak <code>.shtml</code> gibi
	bildik bir uzantıyla etkinleştirmek gerekir. Bu, sunucu yükünü asgari
	düzeyde tutmaya ve risk yönetimini kolaylaştırmaya yarar.</p>

	<p>Diğer bir çözüm de SSI sayfalarından betik ve program çalıştırmayı
	iptal etmektir. Bu, <directive module="core">Options</directive>
	yönergesine değer olarak <code>Includes</code> yerine
	<code>IncludesNOEXEC</code> vererek sağlanır. Ancak, eğer betiklerin
	bulunduğu dizinde <directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive>
	yönergesiyle CGI betiklerinin çalışması mümkün kılınmışsa,
	kullanıcıların <code><--#include virtual="..." --></code> ile bu
	betikleri çalıştırabileceklerine dikkat ediniz.</p>

	</section>

	<section id="cgi">
	<title>CGI Genelinde</title>

	<p>Herşeyden önce ya CGI betiğini/programını yazanlara ya da kendinizin
	CGI'deki güvenlik açıklarını (ister kasıtlı olsun ister tesadüfi)
	yakalama becerinize güvenmek zorundasınız. CGI betikleri esasen
	sisteminizdeki komutları site kullanıcılarının izinleriyle
	çalıştırırlar. Bu bakımdan dikkatle denenmedikleri takdirde oldukça
	tehlikeli olabilirler.</p>

	<p>CGI betiklerinin hepsi aynı kullanıcının aidiyetinde çalışırsa diğer
	betiklerle aralarında çelişkilerin ortaya çıkması ister istemez
	kaçınılmazdır. Örneğin A kullanıcısının B kullanıcısına garezi varsa
	bir betik yazıp B’nin CGI veritabanını silebilir. Bu gibi durumların
	ortaya çıkmaması için betiklerin farklı kullanıcıların aidiyetlerinde
	çalışmasını sağlayan ve 1.2 sürümünden beri Apache ile dağıtılan <a
	href="../suexec.html">suEXEC</a> diye bir program vardır. Başka bir yol
	da <a href="http://cgiwrap.sourceforge.net/">CGIWrap</a> kullanmaktır.</p>

	</section>

	<section id="nsaliasedcgi">
	<title><code>ScriptAlias</code>’sız CGI</title>

	<p>Kullanıcıların sitenin her yerinde CGI betiklerini çalıştırmalarına
	izin vermek ancak şu koşullarda mümkün olabilir:</p>

	<ul>
	<li>Kullanıcılarınızın kasıtlı ya da kasıtsız sistemi saldırıya açık
	hale getirecek betikler yazmayacaklarına tam güveniniz vardır.</li>
	<li>Sitenizin güvenliği zaten o kadar kötüdür ki, bir delik daha
	açılmasının mahzuru yoktur.</li>
	<li>Sitenizin sizden başka kullanıcısı yoktur ve sunucunuzu sizden
	başka hiç kimsenin ziyaret etmesi mümkün değildir.</li>
	</ul>

	</section>

	<section id="saliasedcgi">
	<title><code>ScriptAlias</code>’lı CGI</title>

	<p>CGI’yi belli dizinlerle sınırlamak yöneticiye bu dizinlerde daha iyi
	denetim imkanı sağlar. Bu kaçınılmaz olarak <directive
	module="mod_alias">ScriptAlias</directive>’sız CGI’den çok daha
	güvenlidir, ancak bu dizinlere yazma hakkı olan kullanıcılarınız
	güvenilir kişiler olması ve site yöneticisinin de olası güvenlik
	açıklarına karşı CGI betiklerini ve programlarını denemeye istekli
	olması şartıyla.</p>

	<p>Çoğu site yöneticisi <code>ScriptAlias</code>’sız CGI yerine bu
	yaklaşımı seçer.</p>

	</section>

	<section id="dynamic">
	<title>Devingen içerikli kaynaklar</title>

	<p>Sunucunun bir parçası gibi çalışan, <code>mod_php</code>,
	<code>mod_perl</code>, <code>mod_tcl</code> ve <code>mod_python</code>
	gibi gömülü betik çalıştırma seçenekleri sunucuyu çalıştıran
	kullanıcının aidiyetinde çalışırlar (<directive module="mpm_common"
	>User</directive> yönergesine bakınız). Bu bakımdan bu betik
	yorumlayıcılar tarafından çalıştırılan betikler, sunucu kullanıcısının
	eriştiği herşeye erişebilirler. Bazı betik yorumlayıcıların getirdiği
	bazı sınırlamalar varsa da bunlara pek güvenmemek, gerekli sınamaları
	yine de yapmak gerekir.</p>

	</section>

	<section id="systemsettings">
	<title>Sistem Ayarlarının Korunması</title>

	<p>Güvenliği gerçekten sıkı tutmak istiyorsanız, kullanıcılarınızın
	yapılandırmanızdaki güvenlik ayarlarını geçersiz kılmak için
	<code>.htaccess</code> dosyalarını kullanabilmelerinin de önüne
	geçmelisiniz. Bunu yapmanın tek bir yolu vardır.</p>

	<p>Sunucu yapılandırma dosyanıza şunu yerleştirin:</p>

	<example>
	<Directory />
	<indent>
	AllowOverride None
	</indent>
	</Directory>
	</example>

	<p>Böylece, belli dizinlerde özellikle etkinleştirilmedikçe bütün
	dizinlerde <code>.htaccess</code> dosyalarının kullanımını engellemiş
	olursunuz.</p>

	</section>

	<section id="protectserverfiles">
	<title>Sunucu dosyalarının öntanımlı olarak korunması</title>

	<p>Apache’nin ister istemez yanlış anlaşılan yönlerinden biri öntanımlı erişim özelliğidir. Yani siz aksine bir şeyler yapmadıkça, sunucu normal URL eşleme kurallarını kullanarak bir dosyayı bulabildiği sürece onu istemciye sunacaktır.</p>

	<p>Örneğin, aşağıdaki durumu ele alalım:</p>

	<example>
	# cd /; ln -s / public_html
	</example>

	<p>Ve, tarayıcınıza <code>http://localhost/~root/</code> yazın.</p>

	<p>Böylece, istemcilerin tüm dosya sisteminizi gezmelerine izin vermiş olursunuz. Bu işlemin sonuçlarının önünü almak için sunucu yapılandırma dosyanıza şunları yazın:</p>

	<example>
	<Directory />
	<indent>
	Order Deny,Allow <br />
	Deny from all
	</indent>
	</Directory>
	</example>

	<p>Bu suretle, dosya sisteminize öntanımlı erişimi yasaklamış olursunuz. Erişime izin vermek istediğiniz dizinler için uygun <directive module="core">Directory</directive> bölümleri eklemeniz yeterli olacaktır. Örnek:</p>

	<example>
	<Directory /usr/users/*/public_html>
	<indent>
	Order Deny,Allow <br />
	Allow from all
	</indent>
	</Directory> <br />
	<Directory /usr/local/httpd>
	<indent>
	Order Deny,Allow <br />
	Allow from all
	</indent>
	</Directory>
	</example>

	<p><directive module="core">Location</directive> ve <directive
	module="core">Directory</directive> yönergelerinin etkileşimine de özellikle önem vermelisiniz; örneğin <code><Directory /></code> erişimi yasaklarken bir <code><Location /></code> yönergesi bunu ortadan kaldırabilir.</p>

	<p><directive module="mod_userdir">UserDir</directive> yönergesi de size buna benzer bir oyun oynayabilir; yönergeye <code>./</code> atamasını yaparsanız, root kullanıcısı söz konusu olduğunda yukarıda ilk örnekteki durumla karşılaşırız. Apache 1.3 veya üstünü kullanıyorsanız, sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki satırın mutlaka bulunmasını öneririz:</p>

	<example>
	UserDir disabled root
	</example>

	</section>

	<section id="watchyourlogs">
	<title>Günlüklerin İzlenmesi</title>

	<p>Sunucunuzda olup biteni günü gününe bilmek istiyorsanız <a href="../logs.html">günlük dosyalarına</a> bakmalısınız. Günlük dosyaları sadece olup biteni raporlamakla kalmaz, sunucunuza ne tür saldırılar yapıldığını ve güvenlik seviyenizin yeterli olup olmadığını anlamanızı da sağlarlar.</p>

	<p>Bazı örnekler:</p>

	<example>
	grep -c "/jsp/source.jsp?/jsp/ /jsp/source.jsp??" access_log <br />
	grep "client denied" error_log \| tail -n 10
	</example>

	<p>İlk örnek, <a href="http://online.securityfocus.com/bid/4876/info/">Apache Tomcat
	Source.JSP Bozuk İstek Bilgilerini İfşa Açığı</a>nı istismar etmeyi deneyen saldırıların sayısını verirken ikinci örnek, reddedilen son on istemciyi listeler; örnek:</p>

	<example>
	[Thu Jul 11 17:18:39 2002] [error] [client falan.filan.dom] client denied
	by server configuration: /usr/local/apache/htdocs/.htpasswd
	</example>

	<p>Gördüğünüz gibi günlük dosyaları sadece ne olup bittiğini raporlar, bu bakımdan eğer istemci <code>.htpasswd</code> dosyasına erişebiliyorsa <a href="../logs.html#accesslog">erişim günlüğünüzde</a> şuna benzer bir kayıt görürsünüz:</p>

	<example>
	falan.filan.dom - - [12/Jul/2002:01:59:13 +0200] "GET /.htpasswd HTTP/1.1"
	</example>

	<p>Bu, sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki yapılandırmayı iptal ettiğiniz anlamına gelir:</p>

	<example>
	<Files ~ "^\.ht">
	<indent>
	Order allow,deny <br />
	Deny from all
	</indent>
	</Files>
	</example>

	</section>

	</manualpage>