| <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> |
| <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> |
| <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head> |
| <meta content="text/html; charset=UTF-8" http-equiv="Content-Type" /> |
| <meta content="noindex, nofollow" name="robots" /> |
| <!-- |
| XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX |
| This file is generated from xml source: DO NOT EDIT |
| XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX |
| --> |
| <title>Devingen Paylaşımlı Nesne Desteği - Apache HTTP Sunucusu</title> |
| <link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" /> |
| <link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" /> |
| <link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" /> |
| <link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /><link href="http://httpd.apache.org/docs/current/dso.html" rel="canonical" /></head> |
| <body id="manual-page"><div id="page-header"> |
| <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p> |
| <p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.0</p> |
| <img alt="" src="./images/feather.gif" /></div> |
| <div class="up"><a href="./"><img title="<-" alt="<-" src="./images/left.gif" /></a></div> |
| <div id="path"> |
| <a href="http://www.apache.org/">Apache</a> > <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> > <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> > <a href="./">Sürüm 2.0</a></div><div id="page-content"><div class="retired"><h4>Please note</h4> |
| <p>This document refers to the <strong>2.0</strong> version of Apache httpd, which <strong>is no longer maintained</strong>. Upgrade, and refer to the current version of httpd instead, documented at:</p> |
| <ul><li><a href="http://httpd.apache.org/docs/current/">Current release version of Apache HTTP Server documentation</a></li></ul><p>You may follow <a href="http://httpd.apache.org/docs/current/dso.html">this link</a> to go to the current version of this document.</p></div><div id="preamble"><h1>Devingen Paylaşımlı Nesne Desteği</h1> |
| <div class="toplang"> |
| <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/dso.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English"> en </a> | |
| <a href="./es/dso.html" hreflang="es" rel="alternate" title="Español"> es </a> | |
| <a href="./fr/dso.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français"> fr </a> | |
| <a href="./ja/dso.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese"> ja </a> | |
| <a href="./ko/dso.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean"> ko </a> | |
| <a href="./tr/dso.html" title="Türkçe"> tr </a></p> |
| </div> |
| |
| <p>Apache HTTP Sunucusu modüler bir program olup, yönetici sadece bir |
| grup modül seçerek sunucuya işlevsellik ekleyebilir. Modüller sunucunun |
| derlenmesi sırasında doğrudan <code class="program"><a href="./programs/httpd.html">httpd</a></code> programının |
| içinde derlenebileceği gibi Devingen Paylaşımlı Nesneler (DSO - Dynamic |
| Shared Object) halinde <code class="program"><a href="./programs/httpd.html">httpd</a></code> programından ayrı |
| olarak da derlenebilir. DSO modülleri sunucunun derlenmesi sırasında |
| derlenebileceği gibi ayrı olarak derlenip daha sonra Apache Eklenti |
| Aracı (Apache Extension Tool) <code class="program"><a href="./programs/apxs.html">apxs</a></code> programı |
| kullanılarak sunucuya eklenebilir.</p> |
| |
| <p>Bu belgede DSO modüllerinin kullanımının yanında teorisine de |
| değinilecektir.</p> |
| </div> |
| <div id="quickview"><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#implementation">Gerçeklenim</a></li> |
| <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#usage">Kullanıcı Özeti</a></li> |
| <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#background">Artalan Bilgisi</a></li> |
| <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#advantages">Getiriler ve Götürüler</a></li> |
| </ul></div> |
| <div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> |
| <div class="section"> |
| <h2><a name="implementation" id="implementation">Gerçeklenim</a></h2> |
| |
| <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_so.html">mod_so</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_so.html#loadmodule">LoadModule</a></code></li></ul></td></tr></table> |
| |
| <p>Apache modüllerini yüklemek için DSO desteği, Apache çekirdeğine |
| durağan olarak ilintilenerek derlenmiş olan <code class="module"><a href="./mod/mod_so.html">mod_so</a></code> |
| adında bir modül tarafından sağlanır. <code class="module"><a href="./mod/core.html">core</a></code> modülünden |
| başka, bir DSO modülü olamayan tek modül <code class="module"><a href="./mod/mod_so.html">mod_so</a></code> |
| modülüdür. Hemen hemen tüm diğer Apache modülleri <a href="install.html">kurulum belgesinde</a> de açıklandığı gibi |
| <code class="program"><a href="./programs/configure.html">configure</a></code> betiğinin |
| <code>--enable-<em>modül</em>=shared</code> seçeneği her modül için ayrı |
| ayrı belirtilerek birer DSO modülü olarak derlenebilir. Derlenmiş |
| modüller <code>mod_filanca.so</code> biçeminde birer DSO ismi alırlar ve |
| her biri istenirse <code>httpd.conf</code> dosyasında |
| <code class="module"><a href="./mod/mod_so.html">mod_so</a></code> modülünün <code class="directive"><a href="./mod/mod_so.html#loadmodule">LoadModule</a></code> yönergesiyle belirtilerek sunucu başlatılırken |
| veya yeniden başlatılırken sunucuya yüklenebilir.</p> |
| |
| <p>Apache modülleri için (özellikle üçüncü parti modüller için) DSO |
| dosyası üretimini kolaylaştırmak amacıyla <code class="program"><a href="./programs/apxs.html">apxs</a></code> |
| (<dfn>APache eXtenSion</dfn>) adında yeni bir destek programı |
| kullanılmaktadır. Bu program Apache modüllerini Apache kaynak ağacından |
| ayrı olarak derlemek için kullanılabilir. Fikir basittir: Apache |
| derlenirken DSO dosyalarını derlemek için platforma bağımlı |
| derleyici ve ilintileyici seçenekleri <code class="program"><a href="./programs/apxs.html">apxs</a></code> |
| programının içine konur ve Apache’nin <code>make install</code> ile |
| kurulumu sırasında Apache C başlık dosyaları da kurulur. Böylece |
| kullanıcı Apache dağıtımının kaynak ağacına ihtiyaç duymadan ve |
| platforma bağımlı derleyici ve ilintileyici seçeneklerini bilmek zorunda |
| kalmadan istediği Apache modülünü <code class="program"><a href="./programs/apxs.html">apxs</a></code> programını |
| kullanarak derleyebilir.</p> |
| </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> |
| <div class="section"> |
| <h2><a name="usage" id="usage">Kullanıcı Özeti</a></h2> |
| |
| <p>Apache 2.x’in DSO özelliklerine bir giriş olarak burada kısaca bir |
| bilgi vermekle yetinilecektir:</p> |
| |
| <ol> |
| <li>Kaynak dosyası <code>mod_filanca.c</code> dosyasında dağıtılan bir |
| <em>özgün</em> Apache modülünü <code>mod_filanca.so</code> isminde bir |
| DSO modülü olarak derlemek ve kurmak için şöyle yapılır: |
| |
| <div class="example"><p><code> |
| $ ./configure --prefix=/kurulum/yeri --enable-filanca=shared<br /> |
| $ make install |
| </code></p></div> |
| </li> |
| |
| <li>Kaynak dosyası <code>mod_filanca.c</code> dosyasında dağıtılan bir |
| <em>üçüncü parti</em> Apache modülünü <code>mod_filanca.so</code> |
| isminde bir DSO modülü olarak derlemek ve kurmak için şöyle yapılır: |
| |
| <div class="example"><p><code> |
| $ ./configure --add-module=<var>modül-türü</var>:/bir/kurulum/yeri/mod_filanca.c \<br /> |
| <span class="indent"> |
| --enable-filanca=shared<br /> |
| </span> |
| $ make install |
| </code></p></div> |
| </li> |
| |
| <li>Paylaşımlı modülleri <em>sonradan kurmak için</em> Apache şöyle |
| yapılandırılır: |
| |
| <div class="example"><p><code> |
| $ ./configure --enable-so<br /> |
| $ make install |
| </code></p></div> |
| </li> |
| |
| <li>Kaynak dosyası <code>mod_filanca.c</code> dosyasında dağıtılan bir |
| <em>üçüncü parti</em> Apache modülü <code>mod_filanca.so</code> |
| isminde bir DSO modülü olarak Apache kaynak ağacının dışında |
| <code class="program"><a href="./programs/apxs.html">apxs</a></code> kullanarak derlemek ve kurmak için şöyle |
| yapılır: |
| |
| <div class="example"><p><code> |
| $ cd /bir/kurulum/yeri<br /> |
| $ apxs -c mod_filanca.c<br /> |
| $ apxs -i -a -n filanca mod_filanca.la |
| </code></p></div> |
| </li> |
| </ol> |
| |
| <p>Tüm durumlarda derlenen paylaşımlı modülü Apache’nin etkin kılabilmesi |
| için <code>httpd.conf</code> dosyasında o modül için bir <code class="directive"><a href="./mod/mod_so.html#loadmodule">LoadModule</a></code> yönergesi bulunmalıdır.</p> |
| </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> |
| <div class="section"> |
| <h2><a name="background" id="background">Artalan Bilgisi</a></h2> |
| |
| <p>Günümüzün Unix türevlerinde var olan şık bir mekanizma sayesinde |
| çalıştırılabilir bir programın adres uzayına çalışma anında yüklenmek |
| veya ilintilenmek üzere <em>Devingen Paylaşımlı Nesneler</em> (DSO - |
| Dynamic Shared Object) adı verilen, özel bir biçem kullanarak kodlanmış |
| program parçaları oluşturulabilir.</p> |
| |
| <p>Bu yükleme normalde iki yolla yapılabilir: Ya çalıştırılabilir |
| programın başlatılması sırasında yüklenen <code>ld.so</code> adlı bir |
| sistem programınının devingen olarak yüklenmesi ile ya da |
| çalıştırılabilir programın içinden Unix yükleyicisine programsal sistem |
| arayüzü sağlayan <code>dlopen()/dlsym()</code> sistem çağrılarının elle |
| yapılması suretiyle.</p> |
| |
| <p>İlk yöntemde kullanılan DSO’lara genelde <em>paylaşımlı |
| kütüphaneler</em> veya <em>DSO kütüphaneleri</em> adı verilir ve |
| bunların dosyaları <code>libfilanca.so</code> veya |
| <code>libfilanca.so.1.2</code> biçiminde isimlendirilir. Belli bir |
| sistem dizininde (normalde <code>/usr/lib</code>) bulunurlar ve derleme |
| sırasında ilintileyici komutuna <code>-lfilanca</code> şeklinde |
| belirtilerek çalıştırılabilir programla ilintilenirler. Doğrudan |
| çalıştırılabilir koda eklenen bu kodlar Unix yükleyicisinin programın |
| başlatılması sırasında kütüphaneyi <code>/usr/lib</code> altında |
| <code>libfilanca.so</code> adıyla bulabilmesini sağlar. Kütüphanelerin |
| aranacağı yerler ya <code>-R</code> gibi bir ilintileyici seçeneği ile |
| koda eklenir ya da arama yolları <code>LD_LIBRARY_PATH</code> ortam |
| değişkeni aracılığıyla yapılandırılır. Böylece çalıştırılabilir |
| programda henüz çözümlenmemiş simgeler DSO içinde bulunarak |
| çözümlenebilir.</p> |
| |
| <p>Çalıştırılabilir program içindeki simgelere normalde DSO içinden |
| atıfta bulunulmaz (genel kod kütüphanesinin başka programlarca da |
| kullanılması nedeniyle). Bu bakımdan DSO tarafında böyle bir çözümleme |
| yapılmaz. Çalıştırılabilir program da DSO’daki simgeleri kendisi |
| çözümlemeye uğraşmaz, bu işlemlerden tamamen Unix yükleyicisi |
| (<code>ld.so</code>) sorumludur. (Aslında, <code>ld.so</code>’yu |
| çağıracak kod, her çalıştırılabilir programın içine ilintilenmiş |
| (durağan değil) başlatma kodunun bir parçasıdır.) Programlar tarafından |
| ortaklaşa kullanılan kütüphanelerin devingen olarak yüklenmesinin sebebi |
| basittir: Kütüphane kodu <code>libc.so</code> gibi bir sistem |
| kütüphanesine bir kere kaydedilip disk alanından yer kazanılmış |
| olur.</p> |
| |
| <p>İkinci yöntemde kullanılan DSO’lara yine <em>paylaşımlı |
| kütüphaneler</em> veya <em>DSO kütüphaneleri</em> adı verilir fakat |
| bunların dosyaları geçerli kabule göre <code>filanca.so</code> gibi |
| isimlendirilse de genelde keyfi olarak seçilen bir dosya uzantısı |
| kullanılarak isimlendirilirler. Bu dosyalar genellikle programa özel bir |
| dizinde dururlar ve bu dosyaları kullanacak olan çalıştırılabilir |
| programla aralarında özdevimli olarak bağ kurulmamıştır. Bunun yerine, |
| çalıştırılabilir program DSO’yu çalışma anında <code>dlopen()</code> |
| sayesinde kendi adres uzayına ekler. Çalıştırılabilir program için |
| DSO’daki simgeler bu sırada çözümlenmez. Özdevimli olarak devreye |
| giren Unix yükleyicisi, (varsa) artakalan simgeleri, çalıştırılabilir |
| ihraç edilen simge kümelerini (ve özellikle her yerde hazır ve nazır |
| <code>libc.so</code> içindeki tüm simgeleri) kullanarak çözümler. Bu |
| yolla DSO, çalıştırılabilir programın simge kümesi bilgilerini sanki |
| kendisine baştan durağan olarak ilintilenmiş gibi ulaşabilir.</p> |
| |
| <p>Son olarak, DSO’nun programlama arayüzünün getirilerinden yararlanmak |
| amacıyla çalıştırılabilir program, daha sonra dağıtım tabloları vb. |
| yerlerde kullanmak üzere <code>dlsym()</code> üzerinden DSO’daki belli |
| simgeleri çözümlemek zorundadır. Başka bir deyişle: Çalıştırılabilir |
| program ihtiyaç duyduğu her simgeyi kullanmak için kendisi çözümleme |
| yapmak zorundadır. Böyle bir mekanizmanın getirisi, programın isteğe |
| bağlı parçalarının gerekli olana kadar yüklenmemesidir (böylece daha az |
| bellek alanı kullanılır). Gerektiği zaman programın işlevselliğini |
| arttırmak amacıyla bu parçalar devingen olarak programa |
| yüklenebilir.</p> |
| |
| <p>DSO mekanizmasının bu basit gibi görünen işleyişinde zorluk içeren bir |
| adım şudur (başkaları da olabilir): Bir programın işlevselliğini |
| genişletmek için DSO kullanılırken (ikinci yöntem) çalıştırılabilir |
| programdan DSO için simgelerin çözümlenmesi. Zorluğun sebebi, |
| "tersine çözümleme" yapılmasıdır; çalıştırılabilir programın simge |
| kümesindeki DSO simgeleri kütüphane tasarımına aykırı bir şekilde |
| çözümlenir ve bu uygulama tüm platformlarda hazır olarak |
| desteklenmediği gibi standartlaşmış da değildir. Geçer uygulamada |
| çalıştırılabilir programın evrensel simgeleri çoğunlukla yeniden dışa |
| verilmez ve bu bakımdan bir DSO içinde kullanılmaları uygun değildir. |
| Esas sorun, çalıştırılabilir bir programın işlevselliğini çalışma |
| anında genişletmek için DSO kullanımı sırasında ilintileyicinin tüm |
| evrensel simgeleri dışa vermesini zorlamanın bir yolunu bulmaktır.</p> |
| |
| <p>Paylaşımlı kütüphane yaklaşımı bu bakımdan türünün tek örneğidir, |
| çünkü DSO mekanizması özellikle bunun için tasarlanmıştır, dolayısıyla |
| işletim sisteminin sağladığı hemen hemen tüm kütüphaneler için |
| kullanılabilir. Diğer taraftan, bir programın işlevselliğini |
| genişletmek için paylaşımlı nesne kullanımı çoğu program tarafından |
| kullanılan bir şey değildir.</p> |
| |
| <p>1998 itibariyle, DSO nesneleriyle çalışma anında çalıştırılabilir |
| program işlevselliğini genişleten başlıca birkaç yazılım paketi vardır: |
| Perl 5 (XS mekanizması ve DynaLoader modülü üzerinden), Netscape |
| Sunucusu, vd. 1.3 sürümünden itibaren Apache de bu gruba katıldı. Çünkü |
| Apache, modül kavramını zaten program işlevselliğini genişletmek için |
| kullanıyordu ve temel işlevselliğine dış modülleri ilintilemek için |
| dahili olarak dağıtım listesine dayalı bir yaklaşım kullanmaktaydı. |
| Dolayısıyla Apache, modüllerini çalışma anında yüklemek için DSO |
| kullanmaya baştan yazgılıydı.</p> |
| </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> |
| <div class="section"> |
| <h2><a name="advantages" id="advantages">Getiriler ve Götürüler</a></h2> |
| |
| <p>Yukarıda bahsedilen DSO’ya dayalı özelliklerin getirileri |
| şunlardır:</p> |
| |
| <ul> |
| <li>Sunucu paketi çalışma anında daha esnektir çünkü, asıl sunucuyu |
| oluşturan parçalar derleme sırasında <code class="program"><a href="./programs/configure.html">configure</a></code> |
| seçenekleriyle birleştirilmek yerine <code>httpd.conf</code> içinde |
| <code class="directive"><a href="./mod/mod_so.html#loadmodule">LoadModule</a></code> yönergeleri |
| sayesinde çalışma anında birleştirilebilmektedir. Bu yolla, örneğin |
| tek bir Apache kurulumuyla birbirinden farklı yapılandırmalara sahip |
| çok sayıda sunucu çalıştırmak mümkündür. (standart veya SSL sürümü; |
| basitleştirilmiş veya güçlendirilmiş sürümü [mod_perl, PHP3], |
| vs.)</li> |
| |
| <li>Sunucu paketi kurulumdan sonra bile üçüncü parti modüllerle kolayca |
| genişletilebilir. Bu özellikle, bir Apache temel paketinin yanında |
| PHP3, mod_perl, mod_fastcgi gibi ek paketler oluşturan paket |
| dağıtıcılarına büyük yarar sağlar.</li> |
| |
| <li>Yeni Apache modülleri için daha kolay prototip geliştirilebilir: |
| Modül kaynak kodunu DSO/<code class="program"><a href="./programs/apxs.html">apxs</a></code> çifti sayesinde |
| Apache kaynak ağacının dışında derleyip modülün yeni bir sürümünü bir |
| <code>apxs -i</code> komutunun ardından <code>apachectl |
| restart</code> yaparak çalışan bir Apache sunucusunda denemek daha |
| kolay hale getirilmiştir.</li> |
| </ul> |
| |
| <p>DSO kullanımının götürüleri ise şunlardır:</p> |
| |
| <ul> |
| <li>Her platformda hazır olarak desteklenmeme: Tüm işletim sistemleri |
| bir programa devingen olarak kod yükleme becerisine sahip |
| olmadığından DSO mekanizması her platformda kullanılamaz.</li> |
| |
| <li>İlk yüklemede %20 yavaşlama: Unix yükleyicisi simgeleri çözümlemek |
| zorunda olduğundan sunucu ilk başlatılırken yaklaşık %20 daha yavaş |
| faaliyete geçer.</li> |
| |
| <li>Çalışma sırasında % 5 yavaşlama: Konumdan bağımsız kodun (PIC - |
| Position Independent Code) göreli adresleme için karmaşık oyunlara |
| girmesi ve bunun mutlak adresleme kadar hızlı olmaması nedeniyle |
| sunucu bazı platformlarda çalışma anında yaklaşık %5 daha yavaş |
| çalışabilir.</li> |
| |
| <li>DSO'nun tüm modüller için uygun olmaması: DSO modülleri bazı |
| platformlarda diğer DSO temelli kütüphanelerle ilintilenemediğinden |
| (<code>ld -lfilanca</code>) DSO mekanizmasını tüm modül türleri için |
| kullanamazsınız (örneğin a.out temelli platformlar bu işlevselliği |
| ELF temelli platformlar kadar iyi sağlamaz). Başka bir deyişle, DSO |
| dosyaları olarak derlenmiş modüllerin kullanabileceği simgeler ya |
| Apache temel kodunda vardır ya Apache temel kodunun kullandığı C |
| kütüphanesinde (<code>libc</code>) ve diğer durağan ve devingen |
| kütüphanelerde vardır ya da konumdan bağımsız kodu içeren |
| durağan kütüphane arşivlerinde (<code>libfilanca.a</code>) |
| vardır. Diğer modülleri kullanmak için tek şansınız ya Apache |
| çekirdeğinin modüle bir atıf içermesini sağlamak ya da modül kodunu |
| <code>dlopen()</code> vasıtasıyla yüklemektir.</li> |
| </ul> |
| |
| </div></div> |
| <div class="bottomlang"> |
| <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/dso.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English"> en </a> | |
| <a href="./es/dso.html" hreflang="es" rel="alternate" title="Español"> es </a> | |
| <a href="./fr/dso.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français"> fr </a> | |
| <a href="./ja/dso.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese"> ja </a> | |
| <a href="./ko/dso.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean"> ko </a> | |
| <a href="./tr/dso.html" title="Türkçe"> tr </a></p> |
| </div><div id="footer"> |
| <p class="apache">Copyright 2013 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p> |
| <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p></div> |
| </body></html> |