docs/manual/install.xml.tr - httpd - Git at Google

 <?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
 <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
 <!-- English Revision: 421174 -->
 <!-- =====================================================
  Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
    Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
 ========================================================== -->

 <!--
  Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
  contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
  this work for additional information regarding copyright ownership.
  The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
  (the "License"); you may not use this file except in compliance with
  the License.  You may obtain a copy of the License at

      http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

  Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
  distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
  WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
  See the License for the specific language governing permissions and
  limitations under the License.
 -->

 <manualpage metafile="install.xml.meta">

   <title>Derleme ve Kurulum</title>

 <summary>

     <p>Bu belge Apache’nin sadece Unix ve Unix benzeri sistemlerde
       derlenmesini ve kurulmasını kapsar. Windows üzerinde derleme ve kurulum
       için <a href="platform/windows.html">Apache’nin Microsoft Windows ile
       kullanımı</a> bölümüne bakınız. Diğer platformlar için ise <a
       href="platform/">platform</a> belgelerine bakınız.</p>

     <p>Apache 2.0’ın yapılandırma ve kurulum ortamı Apache 1.3’e göre tamamen değişmiştir. Apache 1.3, kurulumu kolaylaştırmak için özel bazı betikler kullanırdı. Apache 2.0 ise artık derleme ortamını oluşturmak için çoğu Açık Kaynak Kodlu projenin yaptığı gibi <code>libtool</code> ve <code>autoconf</code> kullanmaktadır. </p>

     <p>Eğer sadece sürüm yükseltiyorsanız (2.0.50’den 2.0.51’e yükseltmek
       gibi) lütfen doğrudan <a href="#upgrading">Yükseltme</a> bölümüne
       atlayınız.</p>

 </summary>

 <seealso><a href="programs/configure.html">Kaynak ağacının yapılandırılması</a></seealso>
 <seealso><a href="invoking.html">Apache’nin başlatılması</a></seealso>
 <seealso><a href="stopping.html">Durdurma ve yeniden başlatma</a></seealso>

 <section id="overview"><title>Tez canlılar için genel bir bakış</title>

     <table>
       <columnspec><column width=".13"/><column width=".80"/></columnspec>
       <tr>
         <td><a href="#download">İndirme</a></td>

         <td><code>$ lynx http://httpd.apache.org/download.cgi</code>
         </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#extract">Paketi açma</a></td>

         <td><code>$ gzip -d httpd-2_0_<em>NN</em>.tar.gz<br />
          $ tar xvf httpd-2_0_<em>NN</em>.tar</code></td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#configure">Yapılandırma</a></td>

         <td><code>$ ./configure --prefix=<em>ÖNEK</em></code>
         </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#compile">Derleme</a></td>

         <td><code>$ make</code> </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#install">Kurulum</a></td>

         <td><code>$ make install</code> </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#customize">Kişiselleştirme</a></td>

         <td><code>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</code> </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#test">Deneme</a></td>

         <td><code>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl start</code>
         </td>
       </tr>
     </table>

     <p><em>NN</em> yerine kuracağınız alt sürümü, <code><em>ÖNEK</em></code>
       yerine de dosya sisteminde sunucunun altına kurulacağı dizin yolunu
       yazınız. <code><em>ÖNEK</em></code> belirtilmezse
       <code>/usr/local/apache2</code> öntanımlıdır.</p>

     <p>Derleme ve kurulum işleminin her aşaması, Apache httpd’nin derlenmesi
       ve kurulması için gerekenler başta olmak üzere aşağıda ayrıntılı olarak
       açıklanmıştır.</p>
 </section>

 <section id="requirements"><title>Gereksinimler</title>

     <p>Apache’yi derleyebilmek için şunlar mevcut olmalıdır:</p>

     <dl>
       <dt>Disk Alanı</dt>
       <dd>Geçici olarak en azından 50 MB boş disk alanınız olduğundan emin
         olunuz. Kurulumdan sonra Apache yaklaşık 10 MB disk alanı kaplıyor
         olacaktır. Asıl disk alanı gereksinimi seçtiğiniz yapılandırma
         seçenekleri ve üçüncü parti modüllere göre değişiklik
         gösterecektir.</dd>

       <dt>ANSI-C Derleyici ve Derleme Sistemi</dt>
       <dd>Bir ANSI-C derleyicinin kurulu olduğundan emin olunuz. <a
         href="http://www.gnu.org/">Free Software Foundation (FSF)</a>
         tarafından dağıtılan <a
         href="http://www.gnu.org/software/gcc/gcc.html">GNU C derleyicisini
         (GCC)</a> kullanmanız önerilir (2.7.2 sürümü uygundur). GCC yoksa en
         azından satıcınızın derleyicisinin ANSI uyumlu olduğundan emin
         olunuz. Ayrıca, <code>PATH</code> ortam değişkeninizin içerdiği
         yollarda <code>make</code> gibi temel derleme araçları da
         bulunmalıdır.</dd>

       <dt>Zamanın doğru belirlenmesi</dt>
       <dd>HTTP protokolünün elemanları sunuldukları tarih ve saate göre ifade
         edilirler. Bu bakımdan sisteminizdeki zaman ayarlama oluşumunun
         ayarlarını gözden geçirmenizin tam sırasıdır. Bu amaçla, Ağ Zaman
         Protokolüne (NTP) göre çalışan <code>ntpdate</code> veya
         <code>xntpd</code> programları kullanılır. NTP yazılımları ve halka
         açık zaman sunucuları hakkında daha ayrıntılı bilgi için <a
         href="http://www.ntp.org">NTP sitesine</a> ve Usenet <a
         href="news:comp.protocols.time.ntp">comp.protocols.time.ntp</a> haber
         grubuna bakınız.</dd>

       <dt><a href="http://www.perl.org/">Perl 5</a> [SEÇİMLİK]</dt>
       <dd>Perl ile yazılmış <program>apxs</program> veya
         <program>dbmmanage</program> gibi bazı betikleri desteklemek için
         Perl 5 yorumlayıcısı gerekir (5.003 veya daha yeni sürümleri
         yeterlidir). Eğer sisteminizde birden fazla Perl yorumlayıcı
         kuruluysa (örneğin, sistem geneli için Perl 4, kendi kullanımızı için
         Perl 5 kurulu olabilir), doğru sürümün kullanılacağından emin olmak
         bunu <program>configure</program> betiğine <code>--with-perl</code>
         seçeneğini kullanarak belirtmeniz önerilir. Eğer
         <program>configure</program> betiği sisteminizde Perl 5 yorumlayıcısı
         bulamazsa bu betikleri kullanamazsınız. Ancak, bu durum Apache
         2.0’ın derlenip kurulmasına engel değildir.</dd>
     </dl>
 </section>

 <section id="download"><title>İndirme</title>

     <p>Apache HTTP Sunucusunu, çeşitli yansıların da listelendiği <a
       href="http://httpd.apache.org/download.cgi">Apache HTTP Sunucusu
       indirme sayfasından</a> indirebilirsiniz. Unix benzeri sistemler
       kullanan Apache kullanıcılarının kaynak paketlerinden birini indirip
       derlemeleri daha iyi olacaktır. Derleme işlemi (aşağıda açıklanmıştır)
       kolaydır ve sunucunuzu ihtiyaçlarınıza uygun olarak kişiselleştirmenize
       imkan tanır. Ayrıca, hazır derlenmiş paketler çoğunlukla en son kaynak
       sürüm kadar güncel değildirler. Eğer böyle bir paket indirmişseniz,
       kurarken paketin içinde bulunan <code>INSTALL.bindist</code>
       dosyasındaki talimatlara uyunuz.</p>

     <p>İndirme işleminin ardından Apache HTTP Sunucusunun eksiksiz ve
       değişikliğe uğramamış olduğunun doğrulanması önemlidir. Bu indirilen
       tar paketinin PGP imzasına göre sınanması ile sağlanabilir. Bunun nasıl
       yapılacağı <a
       href="http://httpd.apache.org/download.cgi#verify">indirme
       sayfasında</a> anlatıldığı gibi <a
       href="http://httpd.apache.org/dev/verification.html">PGP
       kullanımının</a> anlatıldığı daha geniş bir örnek de vardır.</p>

 </section>

 <section id="extract"><title>Paketi açma</title>

     <p>Apache HTTPD tar paketinden sıkıştırmayı kaldırdıktan sonra tar
       arşivinden dosyaları çıkarmak basit bir işlemdir:</p>

 <example>
 $ gzip -d httpd-2_0_<em>NN</em>.tar.gz<br />
 $ tar xvf httpd-2_0_<em>NN</em>.tar
 </example>

     <p>Bu işlem bulunduğunuz dizinin içinde dağıtımın kaynak dosyalarını
       içeren yeni bir dizin oluşturacaktır. Sunucuyu derleme işlmine
       başlayabilmek için önce <code>cd</code> ile bu dizine geçmelisiniz.</p>
 </section>

 <section id="configure"><title>Kaynak ağacının yapılandırılması</title>

     <p>Sonraki adım, Apache kaynak ağacının platformunuza ve kişisel
       gereksinimlerinize uygun olarak yapılandırılmasıdır. Bu işlem dağıtımın
       kök dizininde bulunan <program>configure</program> betiği kullanılarak
       yapılır. (Apache kaynak ağacının CVS sürümünü
       indiren geliştiricilerin sistemlerinde <code>autoconf</code> ve
       <code>libtool</code> kurulu olması ve sonraki adıma geçmek için
       <code>buildconf</code> çalıştırmaları gerekir. Bu işlem resmi
       dağıtımlar için gerekli değildir.)</p>

     <p>Kaynak ağacını tamamen öntanımlı seçenekler kullanılarak derlemek için
       <code>./configure</code> komutunu vermek yeterlidir. Öntanımlı
       seçenekleri değiştirmek için <program>configure</program> betiği
       çeşitli değişkenler ve komut satırı seçenekleri kabul eder.</p>

     <p>En önemli seçenek, Apache’nin kurulacağı yerin belirlenmesini,
       dolayısıyla Apache’nin bu konumda doğru olarak çalışması için
       yapılandırılmasını sağlayan <code>--prefix</code>’tir. Kurulacak
       dosyaların yerleri ile ilgili daha ayrıntılı denetim ek <a
       href="programs/configure.html#installationdirectories">yapılandırma
       seçenekleri</a> ile mümkün kılınmıştır.</p>

     <p>Bu noktada ayrıca, Apache’de hangi özelliklerin bulunmasını
       istediğinizi <a href="mod/">modülleri</a> etkin kılarak veya iptal
       ederek belirtebilirsiniz. Apache, öntanımlı olarak içerilmiş <a
       href="mod/module-dict.html#Status">temel</a> modüllerle gelir. Diğer
       modüller <code>--enable-<var>modül</var></code> seçenekleri
       kullanılarak etkinleştirilir. Buradaki <code><var>modül</var></code>,
       önünden <code>mod_</code> dizgesi kaldırılmış ve içindeki altçizgi
       imleri tire imleri ile değiştirilmiş modül ismidir. Ayrıca,
       <code>--enable-<var>modül</var>=shared</code> seçeneklerini kullanarak
       modülleri çalışma anında gerektiğinde yüklemek veya kaldırmak üzere <a
       href="dso.html">paylaşımlı nesneler (DSO’lar)</a> olarak derlemeniz de
       mümkündür. Temel modülleri de benzer şekilde
       <code>--disable-<var>modül</var></code> seçenekleriyle iptal
       edebilirsiniz. <program>configure</program> betiği mevcut olmayan
       modüller için sizi uyarmayıp, seçeneği yok saymakla yetineceğinden, bu
       seçenekleri kullanırken dikkatli olmalısınız.</p>

     <p>Ek olarak, bazen kullandığınız derleyici, kütüphaneler veya başlık
       dosyalarının yerleri hakkında <program>configure</program> betiğine
       ilave bilgiler sağlamanız gerekir. Bu işlem
       <program>configure</program> betiğine ya ortam değişkenleriyle ya da
       komut satırı seçenekleriyle bilgi aktarılarak yapılır. Daha fazla bilgi
       için <program>configure</program> kılavuz sayfasına bakınız.</p>

     <p>Apache’yi derlerken ne gibi olasılıklara sahip olduğunuz hakkında bir
       izlenim edinmeniz için aşağıda tipik bir örneğe yer verilmiştir. Bu
       örnekte, Apache’nin <code>/sw/pkg/apache</code> önekiyle başlayan
       dizinlere kurulması, belli bir derleyici ve derleyici seçenekleriyle
       derlenmesi ve <module>mod_rewrite</module> ve
       <module>mod_speling</module> modüllerinin de DSO mekanizması üzerinden
       daha sonra yüklenmek üzere derlenmesi istenmektedir:</p>

 <example>
       $ CC="pgcc" CFLAGS="-O2" \<br />
        ./configure --prefix=/sw/pkg/apache \<br />
        --enable-rewrite=shared \<br />
        --enable-speling=shared
 </example>

     <p><program>configure</program> betiği başlatıldığında sisteminizde
       mevcut özelliklerin işe yararlığını sınamak ve sonradan sunucuyu
       derlemek için kullanılacak Makefile dosyalarını oluşturmak için bir kaç
       dakika çalışacaktır.</p>

     <p><program>configure</program> seçeneklerinin tamamı ayrıtılı olarak
       <program>configure</program> kılavuz sayfasında açıklanmıştır.</p>
 </section>

 <section id="compile"><title>Derleme</title>

     <p>Artık, Apache paketini şekillendiren çeşitli parçaları derlemek için
       basitçe aşağıdaki komutu verebilirsiniz:</p>

 <example>$ make</example>

     <p>Bu komutu verdikten sonra lütfen sabırlı olunuz. Temel yapılandırmanın
       derlenmesi bir Pentium III/Linux 2.2 makinede 3 dakika alsa da
       modüllerin derlenmesi donanımınıza ve seçtiğiniz modüllerin sayısına
       bağlı olarak daha uzun süre gerektirecektir.</p>
 </section>

 <section id="install"><title>Kurulum</title>

     <p>Şimdi sıra <code><em>ÖNEK</em></code> dizini altına kurulmak üzere
       yapılandırdığınız (yukarı <code>--prefix</code> seçeneğine bakınız)
       paketi kurmaya geldi. Basitçe şu komutu veriniz:</p>

 <example># make install</example>

     <p><code><em>ÖNEK</em></code> dizininde genellikle yazma izinlerinin
       sınırlı oluşu nedeniyle bu adım genellikle root yetkilerini
       gerektirir.</p>

     <p>Eğer sürüm yükseltiyorsanız, kurulum sırasında mevcut yapılandırma
       dosyalarının ve belgelerin üzerine yazılmayacaktır.</p>
 </section>

 <section id="customize"><title>Kişiselleştirme</title>

     <p>Bu adımda, Apache HTTP sunucunuzu <code><em>ÖNEK</em>/conf/</code>
       dizini altındaki <a href="configuring.html">yapılandırma
       dosyalarını</a> düzenleyerek kişiselleştirebilirsiniz.</p>

 <example>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</example>

     <p>Bu kılavuz ve kullanılabilecek <a
       href="mod/directives.html">yapılandırma yönergelerinin</a> kılavuzlarını
       <a href="./">docs/manual/</a> altında bulabileceğiniz gibi en
       son sürümünü daima <a href="http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/"
       >http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/</a> adresinde
       bulabilirsiniz.</p>
 </section>

 <section id="test"><title>Deneme</title>

     <p>Artık Apache HTTP sunucunuzu <a href="invoking.html">başlatmaya</a>
       hazırsınız. Hemen şu komutu verin:</p>

 <example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl start</example>

     <p><code>http://localhost/</code> üzerinden ilk belgeniz için bir istek
       yapmalısınız. Genellikle <directive
       module="core">DocumentRoot</directive> olarak bilinen
       <code><em>ÖNEK</em>/htdocs/</code> altındaki sayfayı görürsünüz.
       Çalışmakta olan sunucuyu <a href="stopping.html">durdurmak</a> için şu
       komutu verebilirsiniz:</p>

 <example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl stop</example>
 </section>
 <section id="upgrading"><title>Yükseltme</title>

     <p>Sürüm yükseltme işleminin ilk adımı, sitenizi etkileyen değişiklikleri
       öğrenmek için dağıtım duyurusunu ve kaynak paketindeki
       <code>CHANGES</code> dosyasını okumaktır. Ana sürümlerden yükseltme
       yapıyorsanız (1.3’ten 2.0’a veya 2.0’dan 2.2’ye gibi), derleme anı ve
       çalışma anı yapılandırmalarındaki ana farklılıklar elle ayarlamalar
       yapmanızı gerektirecektir. Ayrıca, tüm modüllerin de modül API’sindeki
       değişikliklere uyum sağlaması için yükseltilmesi gerekecektir.</p>

     <p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme yapmak (2.0.55’ten 2.0.57’ye
       yükseltmek gibi) daha kolaydır. <code>make install</code> işlemi,
       mevcut yapılandırma ve günlük dosyalarınızın ve belgelerin üzerine
       yazmayacaktır. Ek olarak, geliştiriciler alt sürüm değişikliklerinde
       <program>configure</program> seçenekleri, çalışma anı yapılandırması
       veya modül API’sinde uyumsuz değişiklikler yapmamaya özen
       göstereceklerdir. Çoğu durumda, aynı <program>configure</program> komut
       satırını, aynı yapılandırma dosyasını kullanabileceksiniz ve tüm
       modülleriniz de çalışmaya devam edebilecektir. (Bu sadece 2.0.41 sürümünden sonrası için geçerlidir; daha önceki sürümler için uyumluluk söz konusu değildir.)</p>

     <p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme işlemine, eski kaynak ağacının kök
       dizininde veya kurulu sunucunuzun <code>build</code> dizininde
       bulacağınız <code>config.nice</code> dosyasını yeni kaynak ağacının kök
       dizinine kopyalamak suretiyle başlayabilirsiniz. Bu dosya evvelce
       kaynak ağacını yapılandırmakta kullandığınız
       <program>configure</program> komut satırını içerir.
       <code>config.nice</code> dosyasında yapmak istediğiniz değişiklikler
       varsa yaptıktan sonra şu komutları veriniz:</p>

     <example>
     $ ./config.nice<br />
     $ make<br />
     $ make install<br />
     $ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl graceful-stop<br />
     $ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl start<br />
     </example>

     <note type="warning">Her yeni sürümü hizmete sokmadan önce daima çalışma
       ortamınızda denemeniz gerekir. Örneğin, yükseltme işlemini
       sonuçlandırmadan önce eski sürümün çalışmasını durdurmadan yenisini
       farklı bir <code>--prefix</code> ile kurabilir ve farklı bir port ile
       (<directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesini
       ayarlamak suretiyle) çalıştırabilirsiniz.</note>
 </section>
 </manualpage>
	<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
	<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
	<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
	<!-- English Revision: 421174 -->
	<!-- =====================================================
	Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
	Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
	========================================================== -->

	<!--
	Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
	contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
	this work for additional information regarding copyright ownership.
	The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
	(the "License"); you may not use this file except in compliance with
	the License. You may obtain a copy of the License at

	http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

	Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
	distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
	WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
	See the License for the specific language governing permissions and
	limitations under the License.
	-->

	<manualpage metafile="install.xml.meta">

	<title>Derleme ve Kurulum</title>

	<summary>

	<p>Bu belge Apache’nin sadece Unix ve Unix benzeri sistemlerde
	derlenmesini ve kurulmasını kapsar. Windows üzerinde derleme ve kurulum
	için <a href="platform/windows.html">Apache’nin Microsoft Windows ile
	kullanımı</a> bölümüne bakınız. Diğer platformlar için ise <a
	href="platform/">platform</a> belgelerine bakınız.</p>

	<p>Apache 2.0’ın yapılandırma ve kurulum ortamı Apache 1.3’e göre tamamen değişmiştir. Apache 1.3, kurulumu kolaylaştırmak için özel bazı betikler kullanırdı. Apache 2.0 ise artık derleme ortamını oluşturmak için çoğu Açık Kaynak Kodlu projenin yaptığı gibi <code>libtool</code> ve <code>autoconf</code> kullanmaktadır. </p>

	<p>Eğer sadece sürüm yükseltiyorsanız (2.0.50’den 2.0.51’e yükseltmek
	gibi) lütfen doğrudan <a href="#upgrading">Yükseltme</a> bölümüne
	atlayınız.</p>

	</summary>

	<seealso><a href="programs/configure.html">Kaynak ağacının yapılandırılması</a></seealso>
	<seealso><a href="invoking.html">Apache’nin başlatılması</a></seealso>
	<seealso><a href="stopping.html">Durdurma ve yeniden başlatma</a></seealso>

	<section id="overview"><title>Tez canlılar için genel bir bakış</title>

	<table>
	<columnspec><column width=".13"/><column width=".80"/></columnspec>
	<tr>
	<td><a href="#download">İndirme</a></td>

	<td><code>$ lynx http://httpd.apache.org/download.cgi</code>
	</td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#extract">Paketi açma</a></td>

	<td><code>$ gzip -d httpd-2_0_<em>NN</em>.tar.gz<br />
	$ tar xvf httpd-2_0_<em>NN</em>.tar</code></td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#configure">Yapılandırma</a></td>

	<td><code>$ ./configure --prefix=<em>ÖNEK</em></code>
	</td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#compile">Derleme</a></td>

	<td><code>$ make</code> </td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#install">Kurulum</a></td>

	<td><code>$ make install</code> </td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#customize">Kişiselleştirme</a></td>

	<td><code>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</code> </td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#test">Deneme</a></td>

	<td><code>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl start</code>
	</td>
	</tr>
	</table>

	<p><em>NN</em> yerine kuracağınız alt sürümü, <code><em>ÖNEK</em></code>
	yerine de dosya sisteminde sunucunun altına kurulacağı dizin yolunu
	yazınız. <code><em>ÖNEK</em></code> belirtilmezse
	<code>/usr/local/apache2</code> öntanımlıdır.</p>

	<p>Derleme ve kurulum işleminin her aşaması, Apache httpd’nin derlenmesi
	ve kurulması için gerekenler başta olmak üzere aşağıda ayrıntılı olarak
	açıklanmıştır.</p>
	</section>

	<section id="requirements"><title>Gereksinimler</title>

	<p>Apache’yi derleyebilmek için şunlar mevcut olmalıdır:</p>

	<dl>
	<dt>Disk Alanı</dt>
	<dd>Geçici olarak en azından 50 MB boş disk alanınız olduğundan emin
	olunuz. Kurulumdan sonra Apache yaklaşık 10 MB disk alanı kaplıyor
	olacaktır. Asıl disk alanı gereksinimi seçtiğiniz yapılandırma
	seçenekleri ve üçüncü parti modüllere göre değişiklik
	gösterecektir.</dd>

	<dt>ANSI-C Derleyici ve Derleme Sistemi</dt>
	<dd>Bir ANSI-C derleyicinin kurulu olduğundan emin olunuz. <a
	href="http://www.gnu.org/">Free Software Foundation (FSF)</a>
	tarafından dağıtılan <a
	href="http://www.gnu.org/software/gcc/gcc.html">GNU C derleyicisini
	(GCC)</a> kullanmanız önerilir (2.7.2 sürümü uygundur). GCC yoksa en
	azından satıcınızın derleyicisinin ANSI uyumlu olduğundan emin
	olunuz. Ayrıca, <code>PATH</code> ortam değişkeninizin içerdiği
	yollarda <code>make</code> gibi temel derleme araçları da
	bulunmalıdır.</dd>

	<dt>Zamanın doğru belirlenmesi</dt>
	<dd>HTTP protokolünün elemanları sunuldukları tarih ve saate göre ifade
	edilirler. Bu bakımdan sisteminizdeki zaman ayarlama oluşumunun
	ayarlarını gözden geçirmenizin tam sırasıdır. Bu amaçla, Ağ Zaman
	Protokolüne (NTP) göre çalışan <code>ntpdate</code> veya
	<code>xntpd</code> programları kullanılır. NTP yazılımları ve halka
	açık zaman sunucuları hakkında daha ayrıntılı bilgi için <a
	href="http://www.ntp.org">NTP sitesine</a> ve Usenet <a
	href="news:comp.protocols.time.ntp">comp.protocols.time.ntp</a> haber
	grubuna bakınız.</dd>

	<dt><a href="http://www.perl.org/">Perl 5</a> [SEÇİMLİK]</dt>
	<dd>Perl ile yazılmış <program>apxs</program> veya
	<program>dbmmanage</program> gibi bazı betikleri desteklemek için
	Perl 5 yorumlayıcısı gerekir (5.003 veya daha yeni sürümleri
	yeterlidir). Eğer sisteminizde birden fazla Perl yorumlayıcı
	kuruluysa (örneğin, sistem geneli için Perl 4, kendi kullanımızı için
	Perl 5 kurulu olabilir), doğru sürümün kullanılacağından emin olmak
	bunu <program>configure</program> betiğine <code>--with-perl</code>
	seçeneğini kullanarak belirtmeniz önerilir. Eğer
	<program>configure</program> betiği sisteminizde Perl 5 yorumlayıcısı
	bulamazsa bu betikleri kullanamazsınız. Ancak, bu durum Apache
	2.0’ın derlenip kurulmasına engel değildir.</dd>
	</dl>
	</section>

	<section id="download"><title>İndirme</title>

	<p>Apache HTTP Sunucusunu, çeşitli yansıların da listelendiği <a
	href="http://httpd.apache.org/download.cgi">Apache HTTP Sunucusu
	indirme sayfasından</a> indirebilirsiniz. Unix benzeri sistemler
	kullanan Apache kullanıcılarının kaynak paketlerinden birini indirip
	derlemeleri daha iyi olacaktır. Derleme işlemi (aşağıda açıklanmıştır)
	kolaydır ve sunucunuzu ihtiyaçlarınıza uygun olarak kişiselleştirmenize
	imkan tanır. Ayrıca, hazır derlenmiş paketler çoğunlukla en son kaynak
	sürüm kadar güncel değildirler. Eğer böyle bir paket indirmişseniz,
	kurarken paketin içinde bulunan <code>INSTALL.bindist</code>
	dosyasındaki talimatlara uyunuz.</p>

	<p>İndirme işleminin ardından Apache HTTP Sunucusunun eksiksiz ve
	değişikliğe uğramamış olduğunun doğrulanması önemlidir. Bu indirilen
	tar paketinin PGP imzasına göre sınanması ile sağlanabilir. Bunun nasıl
	yapılacağı <a
	href="http://httpd.apache.org/download.cgi#verify">indirme
	sayfasında</a> anlatıldığı gibi <a
	href="http://httpd.apache.org/dev/verification.html">PGP
	kullanımının</a> anlatıldığı daha geniş bir örnek de vardır.</p>

	</section>

	<section id="extract"><title>Paketi açma</title>

	<p>Apache HTTPD tar paketinden sıkıştırmayı kaldırdıktan sonra tar
	arşivinden dosyaları çıkarmak basit bir işlemdir:</p>

	<example>
	$ gzip -d httpd-2_0_<em>NN</em>.tar.gz<br />
	$ tar xvf httpd-2_0_<em>NN</em>.tar
	</example>

	<p>Bu işlem bulunduğunuz dizinin içinde dağıtımın kaynak dosyalarını
	içeren yeni bir dizin oluşturacaktır. Sunucuyu derleme işlmine
	başlayabilmek için önce <code>cd</code> ile bu dizine geçmelisiniz.</p>
	</section>

	<section id="configure"><title>Kaynak ağacının yapılandırılması</title>

	<p>Sonraki adım, Apache kaynak ağacının platformunuza ve kişisel
	gereksinimlerinize uygun olarak yapılandırılmasıdır. Bu işlem dağıtımın
	kök dizininde bulunan <program>configure</program> betiği kullanılarak
	yapılır. (Apache kaynak ağacının CVS sürümünü
	indiren geliştiricilerin sistemlerinde <code>autoconf</code> ve
	<code>libtool</code> kurulu olması ve sonraki adıma geçmek için
	<code>buildconf</code> çalıştırmaları gerekir. Bu işlem resmi
	dağıtımlar için gerekli değildir.)</p>

	<p>Kaynak ağacını tamamen öntanımlı seçenekler kullanılarak derlemek için
	<code>./configure</code> komutunu vermek yeterlidir. Öntanımlı
	seçenekleri değiştirmek için <program>configure</program> betiği
	çeşitli değişkenler ve komut satırı seçenekleri kabul eder.</p>

	<p>En önemli seçenek, Apache’nin kurulacağı yerin belirlenmesini,
	dolayısıyla Apache’nin bu konumda doğru olarak çalışması için
	yapılandırılmasını sağlayan <code>--prefix</code>’tir. Kurulacak
	dosyaların yerleri ile ilgili daha ayrıntılı denetim ek <a
	href="programs/configure.html#installationdirectories">yapılandırma
	seçenekleri</a> ile mümkün kılınmıştır.</p>

	<p>Bu noktada ayrıca, Apache’de hangi özelliklerin bulunmasını
	istediğinizi <a href="mod/">modülleri</a> etkin kılarak veya iptal
	ederek belirtebilirsiniz. Apache, öntanımlı olarak içerilmiş <a
	href="mod/module-dict.html#Status">temel</a> modüllerle gelir. Diğer
	modüller <code>--enable-<var>modül</var></code> seçenekleri
	kullanılarak etkinleştirilir. Buradaki <code><var>modül</var></code>,
	önünden <code>mod_</code> dizgesi kaldırılmış ve içindeki altçizgi
	imleri tire imleri ile değiştirilmiş modül ismidir. Ayrıca,
	<code>--enable-<var>modül</var>=shared</code> seçeneklerini kullanarak
	modülleri çalışma anında gerektiğinde yüklemek veya kaldırmak üzere <a
	href="dso.html">paylaşımlı nesneler (DSO’lar)</a> olarak derlemeniz de
	mümkündür. Temel modülleri de benzer şekilde
	<code>--disable-<var>modül</var></code> seçenekleriyle iptal
	edebilirsiniz. <program>configure</program> betiği mevcut olmayan
	modüller için sizi uyarmayıp, seçeneği yok saymakla yetineceğinden, bu
	seçenekleri kullanırken dikkatli olmalısınız.</p>

	<p>Ek olarak, bazen kullandığınız derleyici, kütüphaneler veya başlık
	dosyalarının yerleri hakkında <program>configure</program> betiğine
	ilave bilgiler sağlamanız gerekir. Bu işlem
	<program>configure</program> betiğine ya ortam değişkenleriyle ya da
	komut satırı seçenekleriyle bilgi aktarılarak yapılır. Daha fazla bilgi
	için <program>configure</program> kılavuz sayfasına bakınız.</p>

	<p>Apache’yi derlerken ne gibi olasılıklara sahip olduğunuz hakkında bir
	izlenim edinmeniz için aşağıda tipik bir örneğe yer verilmiştir. Bu
	örnekte, Apache’nin <code>/sw/pkg/apache</code> önekiyle başlayan
	dizinlere kurulması, belli bir derleyici ve derleyici seçenekleriyle
	derlenmesi ve <module>mod_rewrite</module> ve
	<module>mod_speling</module> modüllerinin de DSO mekanizması üzerinden
	daha sonra yüklenmek üzere derlenmesi istenmektedir:</p>

	<example>
	$ CC="pgcc" CFLAGS="-O2" \<br />
	./configure --prefix=/sw/pkg/apache \<br />
	--enable-rewrite=shared \<br />
	--enable-speling=shared
	</example>

	<p><program>configure</program> betiği başlatıldığında sisteminizde
	mevcut özelliklerin işe yararlığını sınamak ve sonradan sunucuyu
	derlemek için kullanılacak Makefile dosyalarını oluşturmak için bir kaç
	dakika çalışacaktır.</p>

	<p><program>configure</program> seçeneklerinin tamamı ayrıtılı olarak
	<program>configure</program> kılavuz sayfasında açıklanmıştır.</p>
	</section>

	<section id="compile"><title>Derleme</title>

	<p>Artık, Apache paketini şekillendiren çeşitli parçaları derlemek için
	basitçe aşağıdaki komutu verebilirsiniz:</p>

	<example>$ make</example>

	<p>Bu komutu verdikten sonra lütfen sabırlı olunuz. Temel yapılandırmanın
	derlenmesi bir Pentium III/Linux 2.2 makinede 3 dakika alsa da
	modüllerin derlenmesi donanımınıza ve seçtiğiniz modüllerin sayısına
	bağlı olarak daha uzun süre gerektirecektir.</p>
	</section>

	<section id="install"><title>Kurulum</title>

	<p>Şimdi sıra <code><em>ÖNEK</em></code> dizini altına kurulmak üzere
	yapılandırdığınız (yukarı <code>--prefix</code> seçeneğine bakınız)
	paketi kurmaya geldi. Basitçe şu komutu veriniz:</p>

	<example># make install</example>

	<p><code><em>ÖNEK</em></code> dizininde genellikle yazma izinlerinin
	sınırlı oluşu nedeniyle bu adım genellikle root yetkilerini
	gerektirir.</p>

	<p>Eğer sürüm yükseltiyorsanız, kurulum sırasında mevcut yapılandırma
	dosyalarının ve belgelerin üzerine yazılmayacaktır.</p>
	</section>

	<section id="customize"><title>Kişiselleştirme</title>

	<p>Bu adımda, Apache HTTP sunucunuzu <code><em>ÖNEK</em>/conf/</code>
	dizini altındaki <a href="configuring.html">yapılandırma
	dosyalarını</a> düzenleyerek kişiselleştirebilirsiniz.</p>

	<example>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</example>

	<p>Bu kılavuz ve kullanılabilecek <a
	href="mod/directives.html">yapılandırma yönergelerinin</a> kılavuzlarını
	<a href="./">docs/manual/</a> altında bulabileceğiniz gibi en
	son sürümünü daima <a href="http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/"
	>http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/</a> adresinde
	bulabilirsiniz.</p>
	</section>

	<section id="test"><title>Deneme</title>

	<p>Artık Apache HTTP sunucunuzu <a href="invoking.html">başlatmaya</a>
	hazırsınız. Hemen şu komutu verin:</p>

	<example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl start</example>

	<p><code>http://localhost/</code> üzerinden ilk belgeniz için bir istek
	yapmalısınız. Genellikle <directive
	module="core">DocumentRoot</directive> olarak bilinen
	<code><em>ÖNEK</em>/htdocs/</code> altındaki sayfayı görürsünüz.
	Çalışmakta olan sunucuyu <a href="stopping.html">durdurmak</a> için şu
	komutu verebilirsiniz:</p>

	<example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl stop</example>
	</section>
	<section id="upgrading"><title>Yükseltme</title>

	<p>Sürüm yükseltme işleminin ilk adımı, sitenizi etkileyen değişiklikleri
	öğrenmek için dağıtım duyurusunu ve kaynak paketindeki
	<code>CHANGES</code> dosyasını okumaktır. Ana sürümlerden yükseltme
	yapıyorsanız (1.3’ten 2.0’a veya 2.0’dan 2.2’ye gibi), derleme anı ve
	çalışma anı yapılandırmalarındaki ana farklılıklar elle ayarlamalar
	yapmanızı gerektirecektir. Ayrıca, tüm modüllerin de modül API’sindeki
	değişikliklere uyum sağlaması için yükseltilmesi gerekecektir.</p>

	<p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme yapmak (2.0.55’ten 2.0.57’ye
	yükseltmek gibi) daha kolaydır. <code>make install</code> işlemi,
	mevcut yapılandırma ve günlük dosyalarınızın ve belgelerin üzerine
	yazmayacaktır. Ek olarak, geliştiriciler alt sürüm değişikliklerinde
	<program>configure</program> seçenekleri, çalışma anı yapılandırması
	veya modül API’sinde uyumsuz değişiklikler yapmamaya özen
	göstereceklerdir. Çoğu durumda, aynı <program>configure</program> komut
	satırını, aynı yapılandırma dosyasını kullanabileceksiniz ve tüm
	modülleriniz de çalışmaya devam edebilecektir. (Bu sadece 2.0.41 sürümünden sonrası için geçerlidir; daha önceki sürümler için uyumluluk söz konusu değildir.)</p>

	<p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme işlemine, eski kaynak ağacının kök
	dizininde veya kurulu sunucunuzun <code>build</code> dizininde
	bulacağınız <code>config.nice</code> dosyasını yeni kaynak ağacının kök
	dizinine kopyalamak suretiyle başlayabilirsiniz. Bu dosya evvelce
	kaynak ağacını yapılandırmakta kullandığınız
	<program>configure</program> komut satırını içerir.
	<code>config.nice</code> dosyasında yapmak istediğiniz değişiklikler
	varsa yaptıktan sonra şu komutları veriniz:</p>

	<example>
	$ ./config.nice<br />
	$ make<br />
	$ make install<br />
	$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl graceful-stop<br />
	$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl start<br />
	</example>

	<note type="warning">Her yeni sürümü hizmete sokmadan önce daima çalışma
	ortamınızda denemeniz gerekir. Örneğin, yükseltme işlemini
	sonuçlandırmadan önce eski sürümün çalışmasını durdurmadan yenisini
	farklı bir <code>--prefix</code> ile kurabilir ve farklı bir port ile
	(<directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesini
	ayarlamak suretiyle) çalıştırabilirsiniz.</note>
	</section>
	</manualpage>