blob: 0f3245c6ea86da026ffe4ffede70e15e74d4b759 [file] [log] [blame]
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.en.xsl"?>
<!-- English Revision: 1291834:1726940 (outdated) -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
========================================================== -->
<!--
Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
this work for additional information regarding copyright ownership.
The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
(the "License"); you may not use this file except in compliance with
the License. You may obtain a copy of the License at
http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
See the License for the specific language governing permissions and
limitations under the License.
-->
<manualpage metafile="new_features_2_4.xml.meta">
<title>Apache HTTP Sunucusu 2.4'te Yeni olan Özellikler</title>
<summary>
<p>Bu belgede Apache HTTP Sunucusunun 2.2 ve 2.4 sürümleri arasındaki
başlıca farklara değinilmiştir. 2.0 sürümüne göre yeni özellikler için <a
href="new_features_2_2.html">Apache 2.2’de Yeni olan Özellikler</a>
belgesine bakınız.</p>
</summary>
<section id="core">
<title>Çekirdekteki Gelişmeler</title>
<dl>
<dt>Çalışma anında yüklenebilen MPM'ler</dt>
<dd>Çok sayıda MPM artık yüklenebilir modül olarak derlenebilmektedir.
Kullanılacak MPM'in seçimi çalışma anında yapılabilmektedir.</dd>
<dt>Event MPM</dt>
<dd>Event MPM artık deneysel değil, ancak tam olarak desteklenmiyor.</dd>
<dt>Eşzamansıza destek</dt>
<dd>MPM'leri ve platformları desteklemek için eşzamansız okuma/yazmaya
destek iyileştirildi.</dd>
<dt>Modul bazında ve dizin bazına LogLevel yapılandırması</dt>
<dd><directive module="core">LogLevel</directive> artık her modül ve her
dizin için yapılandırılabilmektedir. <code>debug</code> log
seviyesinin üstüne <code>trace1</code>'den <code>trace8</code>'e
kadar yeni log seviyeleri eklendi.</dd>
<dt>İstek bazında yapılandırma bölümleri</dt>
<dd><directive module="core" type="section">If</directive>,
<directive module="core" type="section">ElseIf</directive>,
ve <directive module="core" type="section">Else</directive> bölümleri
artık HTTP isteklerine dayalı olarak yapılandırılabilmektedir.</dd>
<dt>Genel amaçlı ifade çözümleyici</dt>
<dd>Yeni ifade çözümleyici
<directive module="mod_setenvif">SetEnvIfExpr</directive>,
<directive module="mod_rewrite">RewriteCond</directive>,
<directive module="mod_headers">Header</directive>,
<directive module="core" type="section">If</directive> ve
benzeri yönergelerde ortak bir sözdizimi kullanarak <a
href="expr.html">karmaşık durumlar</a> belirtmeyi mümkün kılmaktadır.
</dd>
<dt>Milisaniye cinsinden KeepAliveTimeout</dt>
<dd><directive module="core">KeepAliveTimeout</directive> milisaniye
cinsinden belirtmek artık mümkündür.</dd>
<dt>NameVirtualHost yönergesi</dt>
<dd>Artık gerekmemekte ve kullanımı önerilmemektedir.</dd>
<dt>Yapılandırma geçersizleştirme</dt>
<dd>Yeni <directive module="core">AllowOverrideList</directive>
yönergesi <code>.htaccess</code> dosyalarında kullanılabilen
yönergelerde daha ince ayarlara izin vermektedir.</dd>
<dt>Yapılandırma dosyası değişkenleri</dt>
<dd>Yapılandırmada değişkenler <directive module="core"
>Define</directive> yönergesi ile tanımlanabilmekte, böylece aynı
değer yapılandırmada bir çok yerde kullanılıyorsa daha temiz bir
görünüm elde edilebilmektedir.</dd>
<dt>Azaltılmış bellek kullanımı</dt>
<dd>Bir çok yeni özelliğe karşın, 2.4.x'te 2.2.x'e nazaran bellek
kullanımı azaltılmıştır.</dd>
</dl>
</section>
<section id="newmods">
<title>Yeni Modüller</title>
<dl>
<dt><module>mod_proxy_fcgi</module></dt>
<dd><module>mod_proxy</module> için FastCGI Protokolü sağlayıcısı</dd>
<dt><module>mod_proxy_scgi</module></dt>
<dd><module>mod_proxy</module> için SCGI Protokolü sağlayıcısı</dd>
<dt><module>mod_proxy_express</module></dt>
<dd><module>mod_proxy</module> için devingen olarak yapılandırılmış tam
tersinir vekiller sağlar.</dd>
<dt><module>mod_remoteip</module></dt>
<dd>İstek başlıklarında bir yük dengeleyici veya bir vekil tarafından
sunulan IP adres listeli bir istek için görünen istemci IP adresi ve
konak adını değiştirir.</dd>
<dt><module>mod_heartmonitor</module>,
<module>mod_lbmethod_heartbeat</module></dt>
<dd><module>mod_proxy_balancer</module> modülünün arka sunuculardaki
etkin bağlantı sayısı üzerindeki yük dengeleme kararlarına dayalı işlem
yapmasını sağlar.</dd>
<dt><module>mod_proxy_html</module></dt>
<dd>Başta bir üçüncü parti modüldü. Arka plandaki sağlayıcının vekil
istemcileri için geçersiz URL'ler ürettiği tersinir vekil durumlarında
HTML bağlarının düzeltilmesini sağlar.</dd>
<dt><module>mod_sed</module></dt>
<dd><module>mod_substitute</module> modülünün geliştirilmiş hali olup
yanıt gövdesinin sed'in tüm gücü ile yeniden düzenlenebilmesini
sağlar.</dd>
<dt><module>mod_auth_form</module></dt>
<dd>Formlara dayalı kimlik kanıtlamaya izin verir.</dd>
<dt><module>mod_session</module></dt>
<dd>Çerezleri ve veritabanı deposunu kullanarak istemciler için oturum
durumunun saklanmasını sağlar.</dd>
<dt><module>mod_allowmethods</module></dt>
<dd>Kimlik Doğrulama ve Yetkilendirme ile etkileşmeyen belli HTTP
yöntemlerine sınır koymak için yeni bir modül.</dd>
<dt><module>mod_lua</module></dt>
<dd>Küçük iş mantıksal işlevleri ve yapılandırması için httpd içine <a
href="http://www.lua.org/">Lua</a> dilini gömer.</dd>
<dt><module>mod_log_debug</module></dt>
<dd>İstek işlemlerinin farklı aşamalarına özelleştirilebilir hata
ayıklama günlüğü eklenmesini sağlar.</dd>
<dt><module>mod_buffer</module></dt>
<dd>Girdi ve çıktı süzgeç yığıtlarına tampon bellek sağlar.</dd>
<dt><module>mod_data</module></dt>
<dd>Yanıt gövdesini bir RFC2397 veri URL'sine dönüştürür.</dd>
<dt><module>mod_ratelimit</module></dt>
<dd>İstemciler için band genişliği oranında sınırlama sağlar.</dd>
<dt><module>mod_request</module></dt>
<dd>Kullanılabilir HTTP istek gövdelerini yapmak ve elde etmek için
Süzgeçleri sağlar.</dd>
<dt><module>mod_reflector</module></dt>
<dd>Çıktı süzgeci yığıtı üzerinden bir yanıt olarak bir istek gövdesinin
yansısını sağlar.</dd>
<dt><module>mod_slotmem_shm</module></dt>
<dd>Yuva temelli bir paylaşımlı bellek sağlayıcı sağlar (scoreboard
olarak da bilinir).</dd>
<dt><module>mod_xml2enc</module></dt>
<dd>Başta bir üçüncü parti modüldü. libxml2 temelli süzgeç modüllerinde
i18n'i destekler.</dd>
</dl>
</section>
<section id="module">
<title>Modüllerdeki Gelişmeler</title>
<dl>
<dt><module>mod_ssl</module></dt>
<dd><module>mod_ssl</module> bir istemci sertifikasının doğrulama
durumunu sınamak için bir OCSP sunucusunu kullanmak üzere
yapılandırılabilir. Öntanımlı yanıtlayıcı, istemci sertifikasının
kendisinde tasarlanmış yanıtlayıcının tercih edilip edilmeyeceği
kararına bağlı olarak yapılandırılabilir.</dd>
<dd><module>mod_ssl</module>, ayrıca, sunucunun istemciyle anlaşma
sırasında kendi sertifikasının OCSP doğrulamasını umursamazca sağlayıp
aktardığı durumda OCSP zımbalamasını da destekler.</dd>
<dd><module>mod_ssl</module>, sunucular arasında SSL Oturumu verisini
memcached üzerinden paylaşmak üzere yapılandırılabilir.</dd>
<dd>RSA ve DSA'ya ek olarak EC anahtarları da artık desteklenmektedir.
</dd>
<dt><module>mod_proxy</module></dt>
<dd><directive module="mod_proxy">ProxyPass</directive> yönergesi bir
<directive module="core">Location</directive> veya
<directive module="core">LocationMatch</directive> bloku içinde en
verimli şekilde yapılandırılabilir ve büyük sayıların varlığı durumunda
geleneksel iki değiştirgeli sözdiziminin de üzerinde belirgin bir
başarım artışı sağlar.</dd>
<dd>Vekil istekleri için kullanılan kaynak adresi artık
yapılandırılabilmektedir.</dd>
<dt><module>mod_proxy_balancer</module></dt>
<dd>Dengeleme yöneticisi üzerinden BalancerMembers için daha fazla
çalışma anı yapılandırması</dd>
<dd>Çalışma anında dengeleme yöneticisi üzerinden başka BalancerMembers
eklenebilir.</dd>
<dd>Çalışma anı yapılandırmasına yönelik dengeleyici değiştirgeleri</dd>
<dd>BalancerMembers için 'Drain' değeri belirtilebilir; böylece sadece
mevcut yapışık oturumlara yanıt verirler ve bunların güzellikle hattan
alınması mümkün olur.</dd>
<dd>Balancer ayarları sunucu yeniden başlatılssa bile kalıcı olabilir.
</dd>
<dt><module>mod_cache</module></dt>
<dd><module>mod_cache</module> CACHE süzgeci, arabellekleme üzerinde daha
hassas denetim sağlamak için istenirse süzgeç zincirinin belli bir
noktasına yerleştirilebilmektedir.</dd>
<dd><module>mod_cache</module> artık HEAD isteklerini
arabellekleyebiliyor.</dd>
<dd>Mümkün olduğunda, <module>mod_cache</module> yönergeleri sunucu
bazında değil, dizin bazında belirtilebiliyor.</dd>
<dd>Arabellekli URL'lerin temel URL'si özelleştirilebiliyor; böylece
arabelleğin bir bölümü aynı uç URL önekini paylaşabiliyor.</dd>
<dd><module>mod_cache</module>, ardalanda bir sağlayıcının olmadığı
durumda (5xx hatası), arabelleklenmiş bayat içeriği sunabiliyor.</dd>
<dd><module>mod_cache</module> artık bir X-Cache başlığına bir
HIT/MISS/REVALIDATE yerleştirebiliyor.</dd>
<dt><module>mod_include</module></dt>
<dd>Bir hata durumunda öntanımlı hata dizgisi yerine bir hata sayfası
sunmayı sağlayan 'onerror' özniteliği için 'include' elemanı içinde
destek.</dd>
<dt><module>mod_cgi</module>, <module>mod_include</module>,
<module>mod_isapi</module>, ...</dt>
<dd>Başlıkların ortam değişkenlerine dönüşümü, başlık zerki yoluyla bazı
olası karşı-site-betik saldırılarının hafifletilmesinden önce daha
hızlı ve doğru yapılmaktadır. Geçersiz karakterler (altçizgiler dahil)
içeren başlıklar artık sessizce bırakılmaktadır.<a
href="env.html">Apache'deki Ortam değişkenleri</a>, böyle başlıkları
gerektiren bozulmuş meşru istemcilerin çevresinden dolanabilen
göstericilere sahiptir. (Bu durum, bu değişkenleri kullanan tüm
modülleri etkiler.)</dd>
<dt><module>mod_authz_core</module> Yetkilendirme Kuralları
Taşıyıcıları</dt>
<dd>Gelişkin yetkilendirme kuralları artık <directive
module="mod_authz_core">Require</directive> yönergesi ve <directive
module="mod_authz_core" type="section">RequireAll</directive> gibi
ilgili taşıyıcı yönergeler kullanılarak belirtilebilmektedir.</dd>
<dt><module>mod_rewrite</module></dt>
<dd><module>mod_rewrite</module> bildik yeniden yazma senaryolarını
basitleştirmek için <directive
module="mod_rewrite">RewriteRule</directive> yönergesine
<code>[QSD]</code> (Query String Discard=sorgu dizgisini iptal) ve
<code>[END]</code> seçeneklerini sağlamaktadır.</dd>
<dd><directive module="mod_rewrite">RewriteCond</directive> içinde
karmaşık mantıksal ifadeler kullanımını mümkün kılmaktadır.</dd>
<dd>llows to use SQL queries as SQL sorgularının <directive
module="mod_rewrite">RewriteMap</directive> işlevleri olarak
kullanılması sağlanmıştır.</dd>
<dt><module>mod_ldap</module>, <module>mod_authnz_ldap</module></dt>
<dd><module>mod_authnz_ldap</module> kümelenmiş gruplara destek sağlar.
</dd>
<dd><module>mod_ldap</module> zaman aşımlarını işleme sokabilmek için
<directive module="mod_ldap">LDAPConnectionPoolTTL</directive>,
<directive module="mod_ldap">LDAPTimeout</directive> ve birtakım
başka geliştirmeler sahiptir. Özellikle, bir LDAP sunucusunun boşta
kalmış bağlantılarını bıraktıran bir durumsal güvenlik duvarı
varlığında gerekli ayarlamaları yapmak için kullanışlıdır.</dd>
<dd><module>mod_ldap</module>, artık, LDAP araç kiti kullanarak sağlanan
hata ayıklama bilgisini günlüklemek için <directive
module="mod_ldap">LDAPLibraryDebug</directive> yönergesini
içermektedir.</dd>
<dt><module>mod_info</module></dt>
<dd><module>mod_info</module> önceden çözümlenmiş yapılandırmayı artık
sunucunun başlatılması sırasında standart çıktıya
dökümleyebilmektedir.</dd>
</dl>
</section>
<section id="programs">
<title>Programlardaki Gelişmeler</title>
<dl>
<dt>fcgistarter</dt>
<dd>Yeni FastCGI artalan sunucusu başlatma aracı</dd>
<dt>htcacheclean</dt>
<dd>Arabellekli URL'ler, istenirse metadata'yı da dahil ederek
listelenebilmektedir.</dd>
<dd>Bazı URL'ler arabellekten tek tek silinebilmektedir.</dd>
<dd>Dosya boyutları belirtilen blok boyutuna yukarı doğru
yuvarlanabilmekte, böylece dosya boyutu sınırları diskteki gerçek
boyutlarla daha iyi eşlenebilmektedir.</dd>
<dd>Arabellek boyutu artık, diskteki dosyaların boyutuna göre bir
sınıra ek olarak veya bunun yerine dosya düğümü sayısı ile
sınırlanabilmektedir.</dd>
<dt>rotatelogs</dt>
<dd>Artık geçerli günlük dosyasına bir bağ oluşturulabiliyor.</dd>
<dd>Artık özel bir döndürme sonrası betiği çalıştırılabiliyor.</dd>
</dl>
</section>
<section id="documentation">
<title>Belgelendirme</title>
<dl>
<dt>mod_rewrite</dt>
<dd><module>mod_rewrite</module> belgeleri, yeniden düzenlenerek,
genel kullanıma ve örneklere odaklı olarak ve diğer çözümlerin hangi
durumlarda daha uygun olduğu da gösterilerek hemen hemen tamamen
yeniden yazıldı. <a href="rewrite/">Yeniden Yazma Kılavuzu</a> artık
bir sayfa olmaktan çıkıp, çok daha ayrıntılı ve daha iyi düzenlenmiş
bir bölüm haline geldi.</dd>
<dt>mod_ssl</dt>
<dd><module>mod_ssl</module> belgeleri, evvelki teknik ayrıntılara ek
olarak başlarken seviyesinde daha fazla örnekle büyük oranda
genişletildi.</dd>
<dt>Önbellek Kullanım Kılavuzu</dt>
<dd><a href="caching.html">Önbellek Kullanım Kılavuzu</a>
<module>mod_cache</module> tarafından sağlanan RFC2616 HTTP/1.1
önbellekleme özellikleri arasıda daha iyi ayrım yapılabilmesi için ve
<a href="socache.html">socache</a> arayüzü ile sağlanan soysal
anahtar/değer önbelleklemesi yanında <module>mod_file_cache</module>
gibi mekanizmalarla sağlanan özelleştirilebilir arabelleklemeyi de
kapsamak üzere yeniden yazıldı.</dd>
</dl>
</section>
<section id="developer">
<title>Modül Geliştirici Değişiklikleri</title>
<dl>
<dt>Yapılandırma Denetleme Kancası Eklendi</dt>
<dd>Yeni bir kanca, <code>check_config</code> kancası,
<code>pre_config</code> ve <code>open_logs</code> kancaları arasında
çalışmak üzere eklendi. Ayrıca, <program>httpd</program>'ye
<code>-t</code> seçeneği verildiğinde <code>test_config</code>
kancasından önce çalışır. <code>check_config</code> kancası, modüllerin
karşılıklı bağımlı yapılandırma yönergesi değerlerini yeniden
yoklamasını ve iletiler konsola hala günlüklenebiliyorken bunların
ayarlanabilmesini sağlar. Temel <code>open_logs</code> kanca işlevi
konsol çıktısını hata günlüğüne yönlendirmeden önce hatalı yapılandırma
sorunlarına karşı kullanıcı uyarılabilir.</dd>
<dt>İfade Çözümleyici Eklendi</dt>
<dd>Artık genel amaçlı bir ifade çözümleyicimiz var. API
<var>ap_expr.h</var> içinde incelenebilir. Evvelce
<module>mod_ssl</module> içinde gerçeklenmiş olan ifade çözümleyiciden
esinlenildi.</dd>
<dt>Yetkilendirme Kuralları Taşıyıcıları</dt>
<dd>Yetkilendirme modülleri, <directive module="mod_authz_core"
type="section">RequireAll</directive> gibi gelişmiş yetkilendirme
kuralı taşıyıcılarını desteklemek için ap_register_auth_provider()
üzerinden artık bir sağlayıcı olarak çalıştırılabilmektedir.</dd>
<dt>Küçük Nesne Arabellekleme Arayüzü</dt>
<dd><var>ap_socache.h</var>, evvelki <module>mod_ssl</module> oturum
arabelleği gerçeklenimine dayalı olarak küçük veri nesnelerini
arabelleklemek için sağlayıcı temelli bir arayüz ortaya koyar.
Paylaşımlı bellek çevrimsel tamponu kullanan sağlayıcılar, disk bazlı
dbm dosyaları ve memcache ile dağıtılan arabellekler şu an
desteklenmektedir.</dd>
<dt>Arabellek Durum Kancası Eklendi</dt>
<dd><module>mod_cache</module> modülü artık, arabellekleme kararı bilinir
olduğunda çağrılan yeni bir <code>cache_status</code> kancası içeriyor.
Öntanımlı gerçeklenim, yanıta istemlik bir <code>X-Cache</code> ve
<code>X-Cache-Detail</code> ekleyebilmektedir.</dd>
</dl>
<p>Geliştirici belgeleri <a href="developer/new_api_2_4.html">API
değişikliklerinin ayrıntılı bir listesini</a> içermektedir.</p>
</section>
</manualpage>