docs/manual/install.xml.tr - httpd - Git at Google

 <?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
 <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
 <!-- English Revision: 1296735:1685411 (outdated) -->
 <!-- =====================================================
  Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
    Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
 ========================================================== -->

 <!--
  Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
  contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
  this work for additional information regarding copyright ownership.
  The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
  (the "License"); you may not use this file except in compliance with
  the License.  You may obtain a copy of the License at

      http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

  Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
  distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
  WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
  See the License for the specific language governing permissions and
  limitations under the License.
 -->

 <manualpage metafile="install.xml.meta">

   <title>Derleme ve Kurulum</title>

 <summary>

     <p>Bu belge Apache HTTP Sunucusunun sadece Unix ve Unix benzeri
       sistemlerde derlenmesini ve kurulmasını kapsar. Windows üzerinde
       derleme ve kurulum için <a href="platform/windows.html">Apache HTTP
       Sunucusunun Microsoft Windows ile kullanımı</a> bölümüne bakınız. Diğer
       platformlar için ise <a href="platform/">platform</a> belgelerine
       bakınız.</p>

     <p>Apache HTTP Sunucusunun, derleme ortamını oluşturmak için çoğu Açık
       Kaynak Kodlu projenin yaptığı gibi <code>libtool</code> ve
       <code>autoconf</code> kullanır.</p>

     <p>Eğer sadece sürüm yükseltiyorsanız (2.2.50’den 2.2.51’e yükseltmek
       gibi) lütfen doğrudan <a href="#upgrading">Yükseltme</a> bölümüne
       atlayınız.</p>

 </summary>

 <seealso><a href="programs/configure.html">Kaynak ağacının yapılandırılması</a></seealso>
 <seealso><a href="invoking.html">Apache httpd’nin başlatılması</a></seealso>
 <seealso><a href="stopping.html">Durdurma ve yeniden başlatma</a></seealso>

 <section id="overview"><title>Tez canlılar için genel bir bakış</title>

     <table>
       <columnspec><column width=".13"/><column width=".80"/></columnspec>
       <tr>
         <td><a href="#download">İndirme</a></td>

         <td><code>$ lynx http://httpd.apache.org/download.cgi</code>
         </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#extract">Paketi açma</a></td>

         <td><code>$ gzip -d httpd-<em>NN</em>.tar.gz<br />
          $ tar xvf httpd-<em>NN</em>.tar<br />
          $ cd httpd-<em>NN</em></code></td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#configure">Yapılandırma</a></td>

         <td><code>$ ./configure --prefix=<em>ÖNEK</em></code>
         </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#compile">Derleme</a></td>

         <td><code>$ make</code> </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#install">Kurulum</a></td>

         <td><code>$ make install</code> </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#customize">Kişiselleştirme</a></td>

         <td><code>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</code> </td>
       </tr>

       <tr>
         <td><a href="#test">Deneme</a></td>

         <td><code>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start</code>
         </td>
       </tr>
     </table>

     <p><em>NN</em> yerine kuracağınız sürümü, <code><em>ÖNEK</em></code>
       yerine de dosya sisteminde sunucunun altına kurulacağı dizin yolunu
       yazınız. <code><em>ÖNEK</em></code> belirtilmezse
       <code>/usr/local/apache2</code> öntanımlıdır.</p>

     <p>Derleme ve kurulum işleminin her aşaması, Apache HTTPd Sunucusunun
       derlenmesi ve kurulması için gerekenler başta olmak üzere aşağıda
       ayrıntılı olarak açıklanmıştır.</p>
 </section>

 <section id="requirements"><title>Gereksinimler</title>

     <p>Apache httpd’yi derleyebilmek için şunlar mevcut olmalıdır:</p>

     <dl>
       <dt>APR ve APR-Util</dt>
       <dd>APR ve APR-Util'in sisteminizde kurulu olduğundan emin olun. Kurulu
         değilse veya sisteminizce sağlanmış sürümlerini kullanmak
         istemiyorsanız APR ve APR-Util'in ikisini birden <a
         href="http://apr.apache.org/">Apache APR</a>'den indirin ve onları
         Apache httpd dağıtımını açtığınız dizinin altında
         <code>./srclib/apr</code> ve <code>./srclib/apr-util</code> dizinlerine
         açın (Dizin isimlerinin sürüm numarası içermemesine dikkat edin,
         örneğin, APR dağıtımı ./srclib/apr/ altında olsun.) ve
         <code>./configure</code> betiğinin <code>--with-included-apr</code>
         seçeneğini kullanın. Bazı platformlarda, httpd'nin, kurulu APR ve
         APR-Util kopyanıza karşın derlenmesini sağlamak için ilgili
         <code>-dev</code> paketlerini kurmanız gerekebilir.</dd>

       <dt>Perl-Uyumlu Düzenli İfade Kütüphanesi (PCRE)</dt>
       <dd>Bu kütüphane gereklidir, ancak artık httpd ile birlikte
         dağıtılmamaktadır. Kaynak kodunu <a href="http://www.pcre.org/"
         >http://www.pcre.org</a> sitesinden indirin ve bir port veya paket
         olarak kurun. Eğer derleme sisteminiz PCRE kurulumunuz tarafından
         kurulan <code>pcre-config</code> betiğini bulamazsa
         <code>--with-pcre</code> seçeneğini kullanarak yerini belirtin. Bazı
         platformlarda, httpd'nin, kurulu PCRE kopyanıza karşın derlenmesini
         sağlamak için ilgili <code>-dev</code> paketlerini kurmanız
         gerekebilir.</dd>

       <dt>Disk Alanı</dt>
       <dd>Geçici olarak en azından 50 MB boş disk alanınız olduğundan emin
         olunuz. Kurulumdan sonra sunucu yaklaşık 10 MB disk alanı kaplıyor
         olacaktır. Asıl disk alanı gereksinimi seçtiğiniz yapılandırma
         seçeneklerine, üçüncü parti modüllere ve şüphesiz sitenizin veya sunucu
         üzerindeki sitelerin boyutlarına göre değişiklik
         gösterecektir.</dd>

       <dt>ANSI-C Derleyici ve Derleme Sistemi</dt>
       <dd>Bir ANSI-C derleyicinin kurulu olduğundan emin olunuz. <a
         href="http://www.gnu.org/">Free Software Foundation (FSF)</a>
         tarafından dağıtılan <a
         href="http://gcc.gnu.org/">GNU C derleyicisini
         (GCC)</a> kullanmanız önerilir. GCC yoksa en azından satıcınızın
         derleyicisinin ANSI uyumlu olduğundan emin olunuz. Ayrıca,
         <code>PATH</code> ortam değişkeninizin içerdiği yollarda
         <code>make</code> gibi temel derleme araçları da bulunmalıdır.</dd>

       <dt>Zamanın doğru belirlenmesi</dt>
       <dd>HTTP protokolünün elemanları sunuldukları tarih ve saate göre ifade
         edilirler. Bu bakımdan sisteminizdeki zaman ayarlama oluşumunun
         ayarlarını gözden geçirmenizin tam sırasıdır. Bu amaçla, Ağ Zaman
         Protokolüne (NTP) göre çalışan <code>ntpdate</code> veya
         <code>xntpd</code> programları kullanılır. NTP yazılımları ve halka
         açık zaman sunucuları hakkında daha ayrıntılı bilgi için <a
         href="http://www.ntp.org">NTP sitesine bakınız</a>.</dd>

       <dt><a href="http://www.perl.org/">Perl 5</a> [SEÇİMLİK]</dt>
       <dd>Perl ile yazılmış <program>apxs</program> veya
         <program>dbmmanage</program> gibi bazı betikleri desteklemek için
         Perl 5 yorumlayıcısı gerekir (5.003 veya daha yeni sürümleri
         yeterlidir). Eğer sisteminizde birden fazla Perl yorumlayıcı
         kuruluysa (örneğin, sistem geneli için Perl 4, kendi kullanımızı için
         Perl 5 kurulu olabilir), doğru sürümün kullanılacağından emin olmak
         bunu <program>configure</program> betiğine <code>--with-perl</code>
         seçeneğini kullanarak belirtmeniz önerilir. Eğer
         <program>configure</program> betiği sisteminizde Perl 5 yorumlayıcısı
         bulamazsa bu betikleri kullanamazsınız. Ancak, bu durum Apache
         HTTPd’nin derlenip kurulmasına engel değildir.</dd>
     </dl>
 </section>

 <section id="download"><title>İndirme</title>

     <p>Apache HTTP Sunucusunu, çeşitli yansıların da listelendiği <a
       href="http://httpd.apache.org/download.cgi">Apache HTTP Sunucusu
       indirme sayfasından</a> indirebilirsiniz. Unix benzeri sistemler
       kullanan Apache HTTPd kullanıcılarının kaynak paketlerinden birini
       indirip derlemeleri daha iyi olacaktır. Derleme işlemi (aşağıda
       açıklanmıştır) kolaydır ve sunucunuzu ihtiyaçlarınıza uygun olarak
       kişiselleştirmenize imkan tanır. Ayrıca, hazır derlenmiş paketler
       çoğunlukla en son kaynak sürüm kadar güncel değildirler. Eğer böyle bir
       paket indirmişseniz, kurarken paketin içinde bulunan
       <code>INSTALL.bindist</code> dosyasındaki talimatlara uyunuz.</p>

     <p>İndirme işleminin ardından Apache HTTP Sunucusunun eksiksiz ve
       değişikliğe uğramamış olduğunun doğrulanması önemlidir. Bu indirilen
       tar paketinin PGP imzasına göre sınanması ile sağlanabilir. Bunun nasıl
       yapılacağı <a
       href="http://httpd.apache.org/download.cgi#verify">indirme
       sayfasında</a> anlatıldığı gibi <a
       href="http://httpd.apache.org/dev/verification.html">PGP
       kullanımının</a> anlatıldığı daha geniş bir örnek de vardır.</p>

 </section>

 <section id="extract"><title>Paketi açma</title>

     <p>Apache HTTP Sunucusu tar paketinden sıkıştırmayı kaldırdıktan sonra tar
       arşivinden dosyaları çıkarmak basit bir işlemdir:</p>

     <example>
       $ gzip -d httpd-<em>NN</em>.tar.gz<br />
       $ tar xvf httpd-<em>NN</em>.tar
     </example>

     <p>Bu işlem bulunduğunuz dizinin içinde dağıtımın kaynak dosyalarını
       içeren yeni bir dizin oluşturacaktır. Sunucuyu derleme işlmine
       başlayabilmek için önce <code>cd</code> ile bu dizine geçmelisiniz.</p>
 </section>

 <section id="configure"><title>Kaynak ağacının yapılandırılması</title>

     <p>Sonraki adım, Apache HTTPd kaynak ağacının platformunuza ve kişisel
       gereksinimlerinize uygun olarak yapılandırılmasıdır. Bu işlem dağıtımın
       kök dizininde bulunan <program>configure</program> betiği kullanılarak
       yapılır. (Apache HTTPd kaynak ağacının resmen dağıtıma girmemiş bir
       sürümünü indiren geliştiricilerin sistemlerinde <code>autoconf</code> ve
       <code>libtool</code> kurulu olması ve sonraki adıma geçmek için
       <code>buildconf</code> çalıştırmaları gerekir. Bu işlem resmi
       dağıtımlar için gerekli değildir.)</p>

     <p>Kaynak ağacını tamamen öntanımlı seçenekler kullanılarak derlemek için
       <code>./configure</code> komutunu vermek yeterlidir. Öntanımlı
       seçenekleri değiştirmek için <program>configure</program> betiği
       çeşitli değişkenler ve komut satırı seçenekleri kabul eder.</p>

     <p>En önemli seçenek, Apache HTTP Sunucusunun kurulacağı yerin
       belirlenmesini, dolayısıyla Apache’nin bu konumda doğru olarak
       çalışması için yapılandırılmasını sağlayan <code>--prefix</code>’tir.
       Kurulacak dosyaların yerleri ile ilgili daha ayrıntılı denetim ek <a
       href="programs/configure.html#installationdirectories">yapılandırma
       seçenekleri</a> ile mümkün kılınmıştır.</p>

     <p>Bu noktada ayrıca, Apache HTTPd’de hangi özelliklerin bulunmasını
       istediğinizi <a href="mod/">modülleri</a> etkin kılarak veya iptal
       ederek belirtebilirsiniz. Apache, öntanımlı olarak içerilmiş pek çok
       modülle gelir. Bunlar çalışma anında devereye sokulup çıkarılabilen <a
       href="dso.html">paylaşımlaı nesneler (DSO'lar)</a> olarak derlenebilir.
       Ayrıca, istediğiniz modülleri derleme sırasında
       <code>--enable-<var>module</var>=static</code> seçeneğini kullanarak
       durağan olarak derleyebilirsiniz. Ek modüller <code>--enable-
       <var>modül</var></code> seçenekleri kullanılarak etkinleştirilir.
       Buradaki <code><var>modül</var></code>, önünden <code>mod_</code> dizgesi
       kaldırılmış ve içindeki altçizgi imleri tire imleri ile değiştirilmiş
       modül ismidir. Temel modülleri de benzer şekilde
       <code>--disable-<var>modül</var></code> seçenekleriyle iptal
       edebilirsiniz. <program>configure</program> betiği mevcut olmayan
       modüller için sizi uyarmayıp, seçeneği yok saymakla yetineceğinden, bu
       seçenekleri kullanırken dikkatli olmalısınız.</p>

     <p>Ek olarak, bazen kullandığınız derleyici, kütüphaneler veya başlık
       dosyalarının yerleri hakkında <program>configure</program> betiğine
       ilave bilgiler sağlamanız gerekir. Bu işlem
       <program>configure</program> betiğine ya ortam değişkenleriyle ya da
       komut satırı seçenekleriyle bilgi aktarılarak yapılır. Daha fazla bilgi
       için <program>configure</program> kılavuz sayfasına bakınız.</p>

     <p>Apache’yi derlerken ne gibi olasılıklara sahip olduğunuz hakkında bir
       izlenim edinmeniz için aşağıda tipik bir örneğe yer verilmiştir. Bu
       örnekte, Apache’nin <code>/sw/pkg/apache</code> önekiyle başlayan
       dizinlere kurulması, belli bir derleyici ve derleyici seçenekleriyle
       derlenmesi ve <module>mod_ldap</module> ve
       <module>mod_lua</module>modüllerinin de DSO mekanizması üzerinden
       daha sonra yüklenmek üzere derlenmesi istenmektedir:</p>

     <example>
       $ CC="pgcc" CFLAGS="-O2" \<br />
        ./configure --prefix=/sw/pkg/apache \<br />
        --enable-ldap=shared \<br />
        --enable-lua=shared
     </example>

     <p><program>configure</program> betiği başlatıldığında sisteminizde
       mevcut özelliklerin işe yararlığını sınamak ve sonradan sunucuyu
       derlemek için kullanılacak Makefile dosyalarını oluşturmak için bir kaç
       dakika çalışacaktır.</p>

     <p><program>configure</program> seçeneklerinin tamamı ayrıtılı olarak
       <program>configure</program> kılavuz sayfasında açıklanmıştır.</p>
 </section>

 <section id="compile"><title>Derleme</title>

     <p>Artık, Apache HTTPd paketini şekillendiren çeşitli parçaları derlemek
       için basitçe aşağıdaki komutu verebilirsiniz:</p>

     <example>$ make</example>

     <p>Bu komutu verdikten sonra lütfen sabırlı olunuz. Temel yapılandırmanın
       derlenmesi bir kaç dakika alsa da modüllerin derlenmesi donanımınıza ve
       seçtiğiniz modüllerin sayısına bağlı olarak daha uzun süre
       gerektirecektir.</p>
 </section>

 <section id="install"><title>Kurulum</title>

     <p>Şimdi sıra <code><em>ÖNEK</em></code> dizini altına kurulmak üzere
       yapılandırdığınız (yukarı <code>--prefix</code> seçeneğine bakınız)
       paketi kurmaya geldi. Basitçe şu komutu veriniz:</p>

 <example># make install</example>

     <p><code><em>ÖNEK</em></code> dizininde genellikle yazma izinlerinin
       sınırlı oluşu nedeniyle bu adım genellikle root yetkilerini
       gerektirir.</p>

     <p>Eğer sürüm yükseltiyorsanız, kurulum sırasında mevcut yapılandırma
       dosyalarının ve belgelerin üzerine yazılmayacaktır.</p>
 </section>

 <section id="customize"><title>Kişiselleştirme</title>

     <p>Bu adımda, Apache HTTP Sunucunuzu <code><em>ÖNEK</em>/conf/</code>
       dizini altındaki <a href="configuring.html">yapılandırma
       dosyalarını</a> düzenleyerek kişiselleştirebilirsiniz.</p>

     <example>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</example>

     <p>Bu kılavuz ve kullanılabilecek <a
       href="mod/directives.html">yapılandırma yönergelerinin</a> kılavuzlarını
       <code><em>ÖNEK</em>/<a href="./">docs/manual/</a></code> altında
       bulabileceğiniz gibi en son sürümünü daima <a
       href="http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/"
       >http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/</a> adresinde
       bulabilirsiniz.</p>
 </section>

 <section id="test"><title>Deneme</title>

     <p>Artık Apache HTTP Sunucunuzu <a href="invoking.html">başlatmaya</a>
       hazırsınız. Hemen şu komutu verin:</p>

     <example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start</example>

     <p><code>http://localhost/</code> üzerinden ilk belgeniz için bir istek
       yapmalısınız. Genellikle <directive
       module="core">DocumentRoot</directive> olarak bilinen
       <code><em>ÖNEK</em>/htdocs/</code> altındaki sayfayı görürsünüz.
       Çalışmakta olan sunucuyu <a href="stopping.html">durdurmak</a> için şu
       komutu verebilirsiniz:</p>

     <example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k stop</example>
 </section>
 <section id="upgrading"><title>Yükseltme</title>

     <p>Sürüm yükseltme işleminin ilk adımı, sitenizi etkileyen değişiklikleri
       öğrenmek için dağıtım duyurusunu ve kaynak paketindeki
       <code>CHANGES</code> dosyasını okumaktır. Ana sürümlerden yükseltme
       yapıyorsanız (2.0’ten 2.2’ye veya 2.2’daen 2.3’e gibi), derleme anı ve
       çalışma anı yapılandırmalarındaki ana farklılıklar elle ayarlamalar
       yapmanızı gerektirecektir. Ayrıca, tüm modüllerin de modül API’sindeki
       değişikliklere uyum sağlaması için yükseltilmesi gerekecektir.</p>

     <p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme yapmak (2.2.55’ten 2.2.57’ye
       yükseltmek gibi) daha kolaydır. <code>make install</code> işlemi,
       mevcut yapılandırma ve günlük dosyalarınızın ve belgelerin üzerine
       yazmayacaktır. Ek olarak, geliştiriciler alt sürüm değişikliklerinde
       <program>configure</program> seçenekleri, çalışma anı yapılandırması
       veya modül API’sinde uyumsuz değişiklikler yapmamaya özen
       göstereceklerdir. Çoğu durumda, aynı <program>configure</program> komut
       satırını, aynı yapılandırma dosyasını kullanabileceksiniz ve tüm
       modülleriniz de çalışmaya devam edebilecektir.</p>

     <p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme işlemine, eski kaynak ağacının kök
       dizininde veya kurulu sunucunuzun <code>build</code> dizininde
       bulacağınız <code>config.nice</code> dosyasını yeni kaynak ağacının kök
       dizinine kopyalamak suretiyle başlayabilirsiniz. Bu dosya evvelce
       kaynak ağacını yapılandırmakta kullandığınız
       <program>configure</program> komut satırını içerir.
       <code>config.nice</code> dosyasında yapmak istediğiniz değişiklikler
       varsa yaptıktan sonra şu komutları veriniz:</p>

     <example>
     $ ./config.nice<br />
     $ make<br />
     $ make install<br />
     $ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k graceful-stop<br />
     $ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start<br />
     </example>

     <note type="warning">Her yeni sürümü hizmete sokmadan önce daima çalışma
       ortamınızda denemeniz gerekir. Örneğin, yükseltme işlemini
       sonuçlandırmadan önce eski sürümün çalışmasını durdurmadan yenisini
       farklı bir <code>--prefix</code> ile kurabilir ve farklı bir port ile
       (<directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesini
       ayarlamak suretiyle) çalıştırabilirsiniz.</note>

     <p>Özgün <program>configure</program> seçeneklerinizi değiştirmek veya
       yeni seçenekler eklemek isterseniz bunları <code>config.nice</code>
       betiğine komut satırı argümanları olarak belirtebilirsiniz:</p>

     <example>
     $ ./config.nice --prefix=/home/dnm/apache --with-port=90
     </example>
 </section>

 <section id="thirdp"><title>Üçüncü parti paketler</title>

     <p>Üçüncü partilerin çoğunun, Apache HTTP Sunucusunun belli bir platforma
       kurulumu için paketlenmiş kendi dağıtımları vardır. Çeşitli Linux
       dağıtımları, üçüncü parti Windows paketleri, Mac OS X, Solaris ve daha
       pek çokları bunlar arasında sayılabilir.r</p>

     <p>Yazılım lisansımız bu çeşit yeniden dağıtımlara izin verdiği gibi
       bunları cesaretlendirir de. Ancak, sunucunun kurulum ve yapılandırmasının
       belgelerimizde belittiğimizden farklı olması gibi bir durum ortaya
       çıkabilir. Ne yazık ki, bu durum yakın zamanda değişecekmiş gibi
       görünmüyor.</p>

     <p>Bu <a
       href="http://wiki.apache.org/httpd/DistrosDefaultLayout">üçüncü parti
       dağıtımlarla ilgili bir açıklamaya</a> HTTP
       Sunucu wikisinde yer verilmiş olup bunların şu anki durumunu
       yansıtmaktadır. Ancak, yine de, dağıtımınızın belli platformlarla ilgili
       paket yönetimi ve kurulum işlemleri hakkında bilgi sahibi olmanız
       gerekmektir.</p>
 </section>

 </manualpage>
	<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
	<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
	<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
	<!-- English Revision: 1296735:1685411 (outdated) -->
	<!-- =====================================================
	Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
	Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
	========================================================== -->

	<!--
	Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
	contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
	this work for additional information regarding copyright ownership.
	The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
	(the "License"); you may not use this file except in compliance with
	the License. You may obtain a copy of the License at

	http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

	Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
	distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
	WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
	See the License for the specific language governing permissions and
	limitations under the License.
	-->

	<manualpage metafile="install.xml.meta">

	<title>Derleme ve Kurulum</title>

	<summary>

	<p>Bu belge Apache HTTP Sunucusunun sadece Unix ve Unix benzeri
	sistemlerde derlenmesini ve kurulmasını kapsar. Windows üzerinde
	derleme ve kurulum için <a href="platform/windows.html">Apache HTTP
	Sunucusunun Microsoft Windows ile kullanımı</a> bölümüne bakınız. Diğer
	platformlar için ise <a href="platform/">platform</a> belgelerine
	bakınız.</p>

	<p>Apache HTTP Sunucusunun, derleme ortamını oluşturmak için çoğu Açık
	Kaynak Kodlu projenin yaptığı gibi <code>libtool</code> ve
	<code>autoconf</code> kullanır.</p>

	<p>Eğer sadece sürüm yükseltiyorsanız (2.2.50’den 2.2.51’e yükseltmek
	gibi) lütfen doğrudan <a href="#upgrading">Yükseltme</a> bölümüne
	atlayınız.</p>

	</summary>

	<seealso><a href="programs/configure.html">Kaynak ağacının yapılandırılması</a></seealso>
	<seealso><a href="invoking.html">Apache httpd’nin başlatılması</a></seealso>
	<seealso><a href="stopping.html">Durdurma ve yeniden başlatma</a></seealso>

	<section id="overview"><title>Tez canlılar için genel bir bakış</title>

	<table>
	<columnspec><column width=".13"/><column width=".80"/></columnspec>
	<tr>
	<td><a href="#download">İndirme</a></td>

	<td><code>$ lynx http://httpd.apache.org/download.cgi</code>
	</td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#extract">Paketi açma</a></td>

	<td><code>$ gzip -d httpd-<em>NN</em>.tar.gz<br />
	$ tar xvf httpd-<em>NN</em>.tar<br />
	$ cd httpd-<em>NN</em></code></td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#configure">Yapılandırma</a></td>

	<td><code>$ ./configure --prefix=<em>ÖNEK</em></code>
	</td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#compile">Derleme</a></td>

	<td><code>$ make</code> </td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#install">Kurulum</a></td>

	<td><code>$ make install</code> </td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#customize">Kişiselleştirme</a></td>

	<td><code>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</code> </td>
	</tr>

	<tr>
	<td><a href="#test">Deneme</a></td>

	<td><code>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start</code>
	</td>
	</tr>
	</table>

	<p><em>NN</em> yerine kuracağınız sürümü, <code><em>ÖNEK</em></code>
	yerine de dosya sisteminde sunucunun altına kurulacağı dizin yolunu
	yazınız. <code><em>ÖNEK</em></code> belirtilmezse
	<code>/usr/local/apache2</code> öntanımlıdır.</p>

	<p>Derleme ve kurulum işleminin her aşaması, Apache HTTPd Sunucusunun
	derlenmesi ve kurulması için gerekenler başta olmak üzere aşağıda
	ayrıntılı olarak açıklanmıştır.</p>
	</section>

	<section id="requirements"><title>Gereksinimler</title>

	<p>Apache httpd’yi derleyebilmek için şunlar mevcut olmalıdır:</p>

	<dl>
	<dt>APR ve APR-Util</dt>
	<dd>APR ve APR-Util'in sisteminizde kurulu olduğundan emin olun. Kurulu
	değilse veya sisteminizce sağlanmış sürümlerini kullanmak
	istemiyorsanız APR ve APR-Util'in ikisini birden <a
	href="http://apr.apache.org/">Apache APR</a>'den indirin ve onları
	Apache httpd dağıtımını açtığınız dizinin altında
	<code>./srclib/apr</code> ve <code>./srclib/apr-util</code> dizinlerine
	açın (Dizin isimlerinin sürüm numarası içermemesine dikkat edin,
	örneğin, APR dağıtımı ./srclib/apr/ altında olsun.) ve
	<code>./configure</code> betiğinin <code>--with-included-apr</code>
	seçeneğini kullanın. Bazı platformlarda, httpd'nin, kurulu APR ve
	APR-Util kopyanıza karşın derlenmesini sağlamak için ilgili
	<code>-dev</code> paketlerini kurmanız gerekebilir.</dd>

	<dt>Perl-Uyumlu Düzenli İfade Kütüphanesi (PCRE)</dt>
	<dd>Bu kütüphane gereklidir, ancak artık httpd ile birlikte
	dağıtılmamaktadır. Kaynak kodunu <a href="http://www.pcre.org/"
	>http://www.pcre.org</a> sitesinden indirin ve bir port veya paket
	olarak kurun. Eğer derleme sisteminiz PCRE kurulumunuz tarafından
	kurulan <code>pcre-config</code> betiğini bulamazsa
	<code>--with-pcre</code> seçeneğini kullanarak yerini belirtin. Bazı
	platformlarda, httpd'nin, kurulu PCRE kopyanıza karşın derlenmesini
	sağlamak için ilgili <code>-dev</code> paketlerini kurmanız
	gerekebilir.</dd>

	<dt>Disk Alanı</dt>
	<dd>Geçici olarak en azından 50 MB boş disk alanınız olduğundan emin
	olunuz. Kurulumdan sonra sunucu yaklaşık 10 MB disk alanı kaplıyor
	olacaktır. Asıl disk alanı gereksinimi seçtiğiniz yapılandırma
	seçeneklerine, üçüncü parti modüllere ve şüphesiz sitenizin veya sunucu
	üzerindeki sitelerin boyutlarına göre değişiklik
	gösterecektir.</dd>

	<dt>ANSI-C Derleyici ve Derleme Sistemi</dt>
	<dd>Bir ANSI-C derleyicinin kurulu olduğundan emin olunuz. <a
	href="http://www.gnu.org/">Free Software Foundation (FSF)</a>
	tarafından dağıtılan <a
	href="http://gcc.gnu.org/">GNU C derleyicisini
	(GCC)</a> kullanmanız önerilir. GCC yoksa en azından satıcınızın
	derleyicisinin ANSI uyumlu olduğundan emin olunuz. Ayrıca,
	<code>PATH</code> ortam değişkeninizin içerdiği yollarda
	<code>make</code> gibi temel derleme araçları da bulunmalıdır.</dd>

	<dt>Zamanın doğru belirlenmesi</dt>
	<dd>HTTP protokolünün elemanları sunuldukları tarih ve saate göre ifade
	edilirler. Bu bakımdan sisteminizdeki zaman ayarlama oluşumunun
	ayarlarını gözden geçirmenizin tam sırasıdır. Bu amaçla, Ağ Zaman
	Protokolüne (NTP) göre çalışan <code>ntpdate</code> veya
	<code>xntpd</code> programları kullanılır. NTP yazılımları ve halka
	açık zaman sunucuları hakkında daha ayrıntılı bilgi için <a
	href="http://www.ntp.org">NTP sitesine bakınız</a>.</dd>

	<dt><a href="http://www.perl.org/">Perl 5</a> [SEÇİMLİK]</dt>
	<dd>Perl ile yazılmış <program>apxs</program> veya
	<program>dbmmanage</program> gibi bazı betikleri desteklemek için
	Perl 5 yorumlayıcısı gerekir (5.003 veya daha yeni sürümleri
	yeterlidir). Eğer sisteminizde birden fazla Perl yorumlayıcı
	kuruluysa (örneğin, sistem geneli için Perl 4, kendi kullanımızı için
	Perl 5 kurulu olabilir), doğru sürümün kullanılacağından emin olmak
	bunu <program>configure</program> betiğine <code>--with-perl</code>
	seçeneğini kullanarak belirtmeniz önerilir. Eğer
	<program>configure</program> betiği sisteminizde Perl 5 yorumlayıcısı
	bulamazsa bu betikleri kullanamazsınız. Ancak, bu durum Apache
	HTTPd’nin derlenip kurulmasına engel değildir.</dd>
	</dl>
	</section>

	<section id="download"><title>İndirme</title>

	<p>Apache HTTP Sunucusunu, çeşitli yansıların da listelendiği <a
	href="http://httpd.apache.org/download.cgi">Apache HTTP Sunucusu
	indirme sayfasından</a> indirebilirsiniz. Unix benzeri sistemler
	kullanan Apache HTTPd kullanıcılarının kaynak paketlerinden birini
	indirip derlemeleri daha iyi olacaktır. Derleme işlemi (aşağıda
	açıklanmıştır) kolaydır ve sunucunuzu ihtiyaçlarınıza uygun olarak
	kişiselleştirmenize imkan tanır. Ayrıca, hazır derlenmiş paketler
	çoğunlukla en son kaynak sürüm kadar güncel değildirler. Eğer böyle bir
	paket indirmişseniz, kurarken paketin içinde bulunan
	<code>INSTALL.bindist</code> dosyasındaki talimatlara uyunuz.</p>

	<p>İndirme işleminin ardından Apache HTTP Sunucusunun eksiksiz ve
	değişikliğe uğramamış olduğunun doğrulanması önemlidir. Bu indirilen
	tar paketinin PGP imzasına göre sınanması ile sağlanabilir. Bunun nasıl
	yapılacağı <a
	href="http://httpd.apache.org/download.cgi#verify">indirme
	sayfasında</a> anlatıldığı gibi <a
	href="http://httpd.apache.org/dev/verification.html">PGP
	kullanımının</a> anlatıldığı daha geniş bir örnek de vardır.</p>

	</section>

	<section id="extract"><title>Paketi açma</title>

	<p>Apache HTTP Sunucusu tar paketinden sıkıştırmayı kaldırdıktan sonra tar
	arşivinden dosyaları çıkarmak basit bir işlemdir:</p>

	<example>
	$ gzip -d httpd-<em>NN</em>.tar.gz<br />
	$ tar xvf httpd-<em>NN</em>.tar
	</example>

	<p>Bu işlem bulunduğunuz dizinin içinde dağıtımın kaynak dosyalarını
	içeren yeni bir dizin oluşturacaktır. Sunucuyu derleme işlmine
	başlayabilmek için önce <code>cd</code> ile bu dizine geçmelisiniz.</p>
	</section>

	<section id="configure"><title>Kaynak ağacının yapılandırılması</title>

	<p>Sonraki adım, Apache HTTPd kaynak ağacının platformunuza ve kişisel
	gereksinimlerinize uygun olarak yapılandırılmasıdır. Bu işlem dağıtımın
	kök dizininde bulunan <program>configure</program> betiği kullanılarak
	yapılır. (Apache HTTPd kaynak ağacının resmen dağıtıma girmemiş bir
	sürümünü indiren geliştiricilerin sistemlerinde <code>autoconf</code> ve
	<code>libtool</code> kurulu olması ve sonraki adıma geçmek için
	<code>buildconf</code> çalıştırmaları gerekir. Bu işlem resmi
	dağıtımlar için gerekli değildir.)</p>

	<p>Kaynak ağacını tamamen öntanımlı seçenekler kullanılarak derlemek için
	<code>./configure</code> komutunu vermek yeterlidir. Öntanımlı
	seçenekleri değiştirmek için <program>configure</program> betiği
	çeşitli değişkenler ve komut satırı seçenekleri kabul eder.</p>

	<p>En önemli seçenek, Apache HTTP Sunucusunun kurulacağı yerin
	belirlenmesini, dolayısıyla Apache’nin bu konumda doğru olarak
	çalışması için yapılandırılmasını sağlayan <code>--prefix</code>’tir.
	Kurulacak dosyaların yerleri ile ilgili daha ayrıntılı denetim ek <a
	href="programs/configure.html#installationdirectories">yapılandırma
	seçenekleri</a> ile mümkün kılınmıştır.</p>

	<p>Bu noktada ayrıca, Apache HTTPd’de hangi özelliklerin bulunmasını
	istediğinizi <a href="mod/">modülleri</a> etkin kılarak veya iptal
	ederek belirtebilirsiniz. Apache, öntanımlı olarak içerilmiş pek çok
	modülle gelir. Bunlar çalışma anında devereye sokulup çıkarılabilen <a
	href="dso.html">paylaşımlaı nesneler (DSO'lar)</a> olarak derlenebilir.
	Ayrıca, istediğiniz modülleri derleme sırasında
	<code>--enable-<var>module</var>=static</code> seçeneğini kullanarak
	durağan olarak derleyebilirsiniz. Ek modüller <code>--enable-
	<var>modül</var></code> seçenekleri kullanılarak etkinleştirilir.
	Buradaki <code><var>modül</var></code>, önünden <code>mod_</code> dizgesi
	kaldırılmış ve içindeki altçizgi imleri tire imleri ile değiştirilmiş
	modül ismidir. Temel modülleri de benzer şekilde
	<code>--disable-<var>modül</var></code> seçenekleriyle iptal
	edebilirsiniz. <program>configure</program> betiği mevcut olmayan
	modüller için sizi uyarmayıp, seçeneği yok saymakla yetineceğinden, bu
	seçenekleri kullanırken dikkatli olmalısınız.</p>

	<p>Ek olarak, bazen kullandığınız derleyici, kütüphaneler veya başlık
	dosyalarının yerleri hakkında <program>configure</program> betiğine
	ilave bilgiler sağlamanız gerekir. Bu işlem
	<program>configure</program> betiğine ya ortam değişkenleriyle ya da
	komut satırı seçenekleriyle bilgi aktarılarak yapılır. Daha fazla bilgi
	için <program>configure</program> kılavuz sayfasına bakınız.</p>

	<p>Apache’yi derlerken ne gibi olasılıklara sahip olduğunuz hakkında bir
	izlenim edinmeniz için aşağıda tipik bir örneğe yer verilmiştir. Bu
	örnekte, Apache’nin <code>/sw/pkg/apache</code> önekiyle başlayan
	dizinlere kurulması, belli bir derleyici ve derleyici seçenekleriyle
	derlenmesi ve <module>mod_ldap</module> ve
	<module>mod_lua</module>modüllerinin de DSO mekanizması üzerinden
	daha sonra yüklenmek üzere derlenmesi istenmektedir:</p>

	<example>
	$ CC="pgcc" CFLAGS="-O2" \<br />
	./configure --prefix=/sw/pkg/apache \<br />
	--enable-ldap=shared \<br />
	--enable-lua=shared
	</example>

	<p><program>configure</program> betiği başlatıldığında sisteminizde
	mevcut özelliklerin işe yararlığını sınamak ve sonradan sunucuyu
	derlemek için kullanılacak Makefile dosyalarını oluşturmak için bir kaç
	dakika çalışacaktır.</p>

	<p><program>configure</program> seçeneklerinin tamamı ayrıtılı olarak
	<program>configure</program> kılavuz sayfasında açıklanmıştır.</p>
	</section>

	<section id="compile"><title>Derleme</title>

	<p>Artık, Apache HTTPd paketini şekillendiren çeşitli parçaları derlemek
	için basitçe aşağıdaki komutu verebilirsiniz:</p>

	<example>$ make</example>

	<p>Bu komutu verdikten sonra lütfen sabırlı olunuz. Temel yapılandırmanın
	derlenmesi bir kaç dakika alsa da modüllerin derlenmesi donanımınıza ve
	seçtiğiniz modüllerin sayısına bağlı olarak daha uzun süre
	gerektirecektir.</p>
	</section>

	<section id="install"><title>Kurulum</title>

	<p>Şimdi sıra <code><em>ÖNEK</em></code> dizini altına kurulmak üzere
	yapılandırdığınız (yukarı <code>--prefix</code> seçeneğine bakınız)
	paketi kurmaya geldi. Basitçe şu komutu veriniz:</p>

	<example># make install</example>

	<p><code><em>ÖNEK</em></code> dizininde genellikle yazma izinlerinin
	sınırlı oluşu nedeniyle bu adım genellikle root yetkilerini
	gerektirir.</p>

	<p>Eğer sürüm yükseltiyorsanız, kurulum sırasında mevcut yapılandırma
	dosyalarının ve belgelerin üzerine yazılmayacaktır.</p>
	</section>

	<section id="customize"><title>Kişiselleştirme</title>

	<p>Bu adımda, Apache HTTP Sunucunuzu <code><em>ÖNEK</em>/conf/</code>
	dizini altındaki <a href="configuring.html">yapılandırma
	dosyalarını</a> düzenleyerek kişiselleştirebilirsiniz.</p>

	<example>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</example>

	<p>Bu kılavuz ve kullanılabilecek <a
	href="mod/directives.html">yapılandırma yönergelerinin</a> kılavuzlarını
	<code><em>ÖNEK</em>/<a href="./">docs/manual/</a></code> altında
	bulabileceğiniz gibi en son sürümünü daima <a
	href="http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/"
	>http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/</a> adresinde
	bulabilirsiniz.</p>
	</section>

	<section id="test"><title>Deneme</title>

	<p>Artık Apache HTTP Sunucunuzu <a href="invoking.html">başlatmaya</a>
	hazırsınız. Hemen şu komutu verin:</p>

	<example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start</example>

	<p><code>http://localhost/</code> üzerinden ilk belgeniz için bir istek
	yapmalısınız. Genellikle <directive
	module="core">DocumentRoot</directive> olarak bilinen
	<code><em>ÖNEK</em>/htdocs/</code> altındaki sayfayı görürsünüz.
	Çalışmakta olan sunucuyu <a href="stopping.html">durdurmak</a> için şu
	komutu verebilirsiniz:</p>

	<example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k stop</example>
	</section>
	<section id="upgrading"><title>Yükseltme</title>

	<p>Sürüm yükseltme işleminin ilk adımı, sitenizi etkileyen değişiklikleri
	öğrenmek için dağıtım duyurusunu ve kaynak paketindeki
	<code>CHANGES</code> dosyasını okumaktır. Ana sürümlerden yükseltme
	yapıyorsanız (2.0’ten 2.2’ye veya 2.2’daen 2.3’e gibi), derleme anı ve
	çalışma anı yapılandırmalarındaki ana farklılıklar elle ayarlamalar
	yapmanızı gerektirecektir. Ayrıca, tüm modüllerin de modül API’sindeki
	değişikliklere uyum sağlaması için yükseltilmesi gerekecektir.</p>

	<p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme yapmak (2.2.55’ten 2.2.57’ye
	yükseltmek gibi) daha kolaydır. <code>make install</code> işlemi,
	mevcut yapılandırma ve günlük dosyalarınızın ve belgelerin üzerine
	yazmayacaktır. Ek olarak, geliştiriciler alt sürüm değişikliklerinde
	<program>configure</program> seçenekleri, çalışma anı yapılandırması
	veya modül API’sinde uyumsuz değişiklikler yapmamaya özen
	göstereceklerdir. Çoğu durumda, aynı <program>configure</program> komut
	satırını, aynı yapılandırma dosyasını kullanabileceksiniz ve tüm
	modülleriniz de çalışmaya devam edebilecektir.</p>

	<p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme işlemine, eski kaynak ağacının kök
	dizininde veya kurulu sunucunuzun <code>build</code> dizininde
	bulacağınız <code>config.nice</code> dosyasını yeni kaynak ağacının kök
	dizinine kopyalamak suretiyle başlayabilirsiniz. Bu dosya evvelce
	kaynak ağacını yapılandırmakta kullandığınız
	<program>configure</program> komut satırını içerir.
	<code>config.nice</code> dosyasında yapmak istediğiniz değişiklikler
	varsa yaptıktan sonra şu komutları veriniz:</p>

	<example>
	$ ./config.nice<br />
	$ make<br />
	$ make install<br />
	$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k graceful-stop<br />
	$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start<br />
	</example>

	<note type="warning">Her yeni sürümü hizmete sokmadan önce daima çalışma
	ortamınızda denemeniz gerekir. Örneğin, yükseltme işlemini
	sonuçlandırmadan önce eski sürümün çalışmasını durdurmadan yenisini
	farklı bir <code>--prefix</code> ile kurabilir ve farklı bir port ile
	(<directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesini
	ayarlamak suretiyle) çalıştırabilirsiniz.</note>

	<p>Özgün <program>configure</program> seçeneklerinizi değiştirmek veya
	yeni seçenekler eklemek isterseniz bunları <code>config.nice</code>
	betiğine komut satırı argümanları olarak belirtebilirsiniz:</p>

	<example>
	$ ./config.nice --prefix=/home/dnm/apache --with-port=90
	</example>
	</section>

	<section id="thirdp"><title>Üçüncü parti paketler</title>

	<p>Üçüncü partilerin çoğunun, Apache HTTP Sunucusunun belli bir platforma
	kurulumu için paketlenmiş kendi dağıtımları vardır. Çeşitli Linux
	dağıtımları, üçüncü parti Windows paketleri, Mac OS X, Solaris ve daha
	pek çokları bunlar arasında sayılabilir.r</p>

	<p>Yazılım lisansımız bu çeşit yeniden dağıtımlara izin verdiği gibi
	bunları cesaretlendirir de. Ancak, sunucunun kurulum ve yapılandırmasının
	belgelerimizde belittiğimizden farklı olması gibi bir durum ortaya
	çıkabilir. Ne yazık ki, bu durum yakın zamanda değişecekmiş gibi
	görünmüyor.</p>

	<p>Bu <a
	href="http://wiki.apache.org/httpd/DistrosDefaultLayout">üçüncü parti
	dağıtımlarla ilgili bir açıklamaya</a> HTTP
	Sunucu wikisinde yer verilmiş olup bunların şu anki durumunu
	yansıtmaktadır. Ancak, yine de, dağıtımınızın belli platformlarla ilgili
	paket yönetimi ve kurulum işlemleri hakkında bilgi sahibi olmanız
	gerekmektir.</p>
	</section>

	</manualpage>