blob: ebfa8f58a4e3cd4ddc019bc987691aedd9d4cf59 [file] [log] [blame]
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
<!-- English Revision: 1174747:1673947 (outdated) -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
========================================================== -->
<!--
Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
this work for additional information regarding copyright ownership.
The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
(the "License"); you may not use this file except in compliance with
the License. You may obtain a copy of the License at
http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
See the License for the specific language governing permissions and
limitations under the License.
-->
<manualpage metafile="glossary.xml.meta">
<title>Terim Sözlüğü</title>
<summary>
<p>Bu sözlük, genelinde HTML sayfa sunumuna, özelinde Apache HTTP Sunucusuna
özgü ortak terminolojinin bir kısmını içerir. Her kavram ile ilgili daha
ayrıntılı bilgi bağlarla sağlanmıştır.</p>
</summary>
<section id="definitions"><title>Tanımlar</title>
<dl>
<dt><a name="algorithm" id="algorithm">Algoritma</a></dt>
<dd>Bir sorunu sonlu sayıda adımda çözümlemek için uygulanan kurallar
kümesi veya anlam belirsizliği içermeyen bir formül. Şifreleme için
kullanılan algoritmalara <dfn>şifre</dfn> denir.
</dd>
<dt><a name="transportlayersecurity" id="transportlayersecurity"
>Aktarım Katmanı Güvenliği</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Transport Layer Security <a name="tls" id="tls">(TLS)</a></dd>
<dd>TCP/IP ağları üzerinden genel iletişimin kimlik doğrulamalı ve şifreli
yapılabilmesi için SSL’nin ardılı olarak Genel Ağ Mühendisliği Görev Gücü
(IETF) tarafından oluşturulmuş protokol. TLS’nin 1. sürümü ile SSL’in 3.
sürümü hemen hemen aynıdır.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="passphrase" id="passphrase">Anahtar Parolası</a></dt>
<dd>Özel anahtar dosyalarını yetkisiz kişilerden koruyan sözcük veya
cümle. Genellikle sadece <glossary ref="cipher">şifreler</glossary>
için kullanılan gizli şifreleme/şifre çözme anahtarını korur.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="apacheextensiontool" id="apacheextensiontool">Apache Eklenti
Aracı</a> <a name="apxs" id="apxs">(apxs)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: APache eXtension Tool - apxs</dd>
<dd><glossary ref="module">Modül</glossary> kaynak kodlarının devinen
paylaşımlı nesneler (<glossary ref="dso">DSO</glossary>) halinde
derlenmesine ve Apache Sunucusu içinde kurulmasına yardım eden bir Perl
betiği.<br />Daha ayrıntılı bilgi için <program>apxs</program> kılavuz
sayfasına bakınız.
</dd>
<dt><a name="apacheportableruntime"
id="apacheportableruntime">Apache Taşınabilir Arayüzü</a> <a
name="apr" id="apr">(APR)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Apache Portable Runtime - APR</dd>
<dd>Sunucu ile işletim sistemi arasındaki temel arayüzleri oluşturan
kütüphaneler kümesine verilen ad. APR, Apache HTTP Sunucusuna paralel
bağımsız bir proje olarak geliştirilmektedir.<br />
Bakınız: <a href="http://apr.apache.org/">Apache Taşınabilir Arayüzü
Projesi</a>
</dd>
<dt><a name="context" id="context">Bağlam</a></dt>
<dd><glossary ref="configurationfile">Yapılandırma dosyaları</glossary>nda
sadece belli türdeki <glossary ref="directive">yönerge</glossary>lerin
bulunmasına izin verilen bir bölge.<br />
Bakınız: <a href="mod/directive-dict.html#Context">Apache Yönergelerini
Açıklamak için Kullanılan Terimler</a>
</dd>
<dt><a name="symmetriccryptophraphy" id="symmetriccryptophraphy"
>Bakışımlı Şifreleme Tekniği</a></dt>
<dd>Şifreleme ve şifre çözme için tek bir anahtarın kullanıldığı
bir şifreleme tekniği.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="header" id="header">Başlık</a></dt>
<dd>Bir <glossary ref="http">HTTP</glossary> isteğinin parçası olarak,
gönderilen yanıtta asıl içerikten önce yer alan ve içerik hakkında
mecazlar içeren veri.
</dd>
<dt><a name="connect" id="connect">CONNECT</a></dt>
<dd>Ham veri kanallarını HTTP üzerinden yönlendirmek için kullanılan bir HTTP <glossary ref="method">yöntemi</glossary>. SSL protokolü gibi diğer protokolleri sarmalamakta kullanılabilir.
</dd>
<dt><a name="dynamicsharedobject" id="dynamicsharedobject">Devingen
Paylaşımlı Nesne</a> <a name="dso" id="dso">(DSO)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Dynamic Shared Object (DSO)</dd>
<dd>İstek halinde yüklenebilen, Apache <program>httpd</program>
çalıştırılabilir dosyasından ayrı olarak derlenmiş <glossary
ref="module">modül</glossary>lerin ortak adı.<br />
Bakınız: <a href="dso.html">Devingen Paylaşımlı Nesne Desteği</a>
</dd>
<dt><a name="plaintext" id="plaintext">Düz Metin</a></dt>
<dd>Şifrelenmemiş metin.</dd>
<dt><a name="regularexpresion" id="regularexpresion">Düzenli İfade</a>
<a name="regex" id="regex">(Regex)</a></dt>
<dd>Metin içinde bir şablon tanımlama yolu. Örneğin, “A harfi ile
başlayan bütün sözcükler” veya “10 rakamlı telefon numaraları” ya da
“Baş harfi Z olmayan ve iki virgül içeren cümleler” gibi. Düzenli
ifadeler, Apache’de belli özniteliklere uygun dosya veya özkaynakları
toplamak için esnek bir yol sağlamasından ötürü oldukça yararlıdır.
Örneğin, “resimler” dizini altındaki dosyalardan .gif ve .jpg uzantılı
olanları toplamak için “<code>/resimler/.*(jpg|gif)$</code>” düzenli
ifadesi yazılabilir. Dizgileri değiştirmek için düzenli ifadelerin
kullanıldığı yerlerde, eşleşen (parantezlerin içinde) gruplanmış
parçalara başvurmak için $1 ... $9 özel değişkenleri kullanılır. $0 özel
değişkeni eşleşen ifadenin tamamına karşılık gelir. Bir dizgi içinde $
işaretini kendisi olarak kullanmak isterseniz önüne bir \ imi
koymalısınız. Geçmişe uyumluluk adına bazı yerlerde $0 yerine &amp;
değişkeni kullanılabilir. Ancak 2.3.6 sürümünden beri bu artık mümkün
değildir. Apache, <a href="http://www.pcre.org/">PCRE</a> kütüphanesi ile
sağlanan Perl uyumlu düzenli ifadeleri kullanır. PCRE düzenli
ifadelerinin sözdizimi ile ilgili ayrıntılı bilgiyi <a
href="http://en.wikipedia.org/wiki/PCRE">Wikipedia</a>'da bulabilirsiniz.
</dd>
<dt><a name="accesscontrol" id="accesscontrol">Erişim Denetimi</a></dt>
<!-- Access Control -->
<dd>Ağ bölgelerine erişimin kısıtlanması. Apache bağlamında normal
olarak belli <em>URL</em>’lere erişimi kısıtlamak şeklinde
uygulanır.<br /> Bakınız: <a href="howto/auth.html">Kimlik Doğrulama,
Yetkilendirme ve Erişim Denetimi</a>
</dd>
<dt><a name="handler" id="handler">Eylemci</a></dt>
<dd>Bir dosya istendiğinde uygulanacak eylemi Apache içinde gerçekleştiren
nesne. Genellikle dosyalar, dosya türüne bağlı dolaylı eylemcilere
sahiptir. Normalde tüm dosyalar sunucu tarafından sıradan birer dosya
olarak işleme sokulduğu halde bazı belli dosyalar diğerlerinden ayrı
ele alınır. Örneğin, <code>cgi-script</code> eylemcisi dosyaları
<glossary ref="cgi">CGI</glossary>’ler tarafından işlenebilir hale
getirmek üzere işleme sokar.<br />
Bakınız: <a href="handler.html">Apache Eylemcilerinin Kullanımı</a>
</dd>
<dt><a name="publickey" id="publickey">Genel Anahtar</a></dt>
<dd><glossary ref="publickeycryptography">Genel Anahtarlı
Şifreleme Tekniği</glossary>nde, sahibinin yaptığı imzaları çözmeye ve
sahibine gönderilen iletileri şifrelemeye yarayan genel erişime açık
anahtar.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="publickeycryptography" id="publickeycryptography"
>Genel Anahtarlı Şifreleme Tekniği</a></dt>
<dd>Şifreleme ve şifre çözme için iki ayrı anahtarın kullanıldığı
bakışımsız şifreleme sistemlerinin konusu veya uygulaması. Bu amaçla
kullanılan anahtarlar bir anahtar çiftinden oluşur. Genel Anahtarlı
Şifrelemeye Bakışımsız Şifreleme de denir.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="privatekey" id="privatekey">Gizli Anahtar</a></dt>
<dd><glossary ref="publickeycryptography">Genel Anahtarlı
Şifreleme Tekniği</glossary>nde, giden iletileri imzalamak ve gelen
iletilerin şifrelerini çözmek amacıyla kullanılan gizli anahtar.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="https" id="https">Güvenli Hiper Metin Aktarım Protokolü
(HTTPS)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: The HyperText Transfer Protocol (Secure), (HTTPS)</dd>
<dd>Güvenli Hiper Metin Aktarım Protokolü, Genel Ağ’da kullanılan standart
şifreli iletişim mekanizmasıdır. Aslında HTTP protokolünün <glossary
ref="ssl">SSL</glossary> üzerinden gerçekleştirilmesinden başka bir
şey değildir.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="securesocketslayer" id="securesocketslayer"
>Güvenli Soket Katmanı</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Secure Sockets Layer <a name="ssl" id="ssl">(SSL)</a></dd>
<dd>TCP/IP ağları üzerinden genel iletişimin kimlik doğrulamalı ve şifreli
yapılabilmesi için Netscape Communications Corporation tarafından
oluşturulmuş bir protokol. Günümüzde en çok <em>HTTPS</em>, yani SSL
üzerinden Hiper Metin Aktarım Protokolü şeklinde kullanılmaktadır.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="hypertexttransferprotocol"
id="hypertexttransferprotocol">Hiper Metin Aktarım Protokolü</a>
<a name="http" id="hhtp">(HTTP)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: HyperText Transfer Protocol (HTTP)</dd>
<dd>Genel Ağ’da kullanılan standart aktarım protokollerinden biri.
Apache, <a href="http://ietf.org/rfc/rfc2616.txt">RFC 2616</a> ile
tanımlanmış protokolün HTTP/1.1 olarak bilinen 1.1 sürümünü gerçekler.
</dd>
<dt><a name="htaccess" id="htaccess">.htaccess</a></dt>
<dd>Belge dosyaları ağacı içine yerleştirilen bir <glossary
ref="configurationfile">yapılandırma dosyası</glossary> olup yerleştiği
dizine ve o dizinin alt dizinlerine yapılandırma yönergeleri
uygulanmasını sağlar. İsmine rağmen böyle bir dosyanın içerebileceği
yönergeler erişim denetleme yönergeleri ile sınırlı değildir; hemen
her tür yönergeyi içerebilir.<br />
Bakınız: <a href="configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a>
</dd>
<dt><a name="httpd.conf" id="httpd.conf">httpd.conf</a></dt>
<dd>Ana Apache <glossary ref="configurationfile">yapılandırma
dosyası</glossary>. Dosya sistemindeki öntanımlı yeri
<code>/usr/local/apache2/conf/httpd.conf</code> olup derleme
sırasındaki yapılandırmayla veya çalışma anındaki yapılandırmayla
başka bir yer belirtilebilir.<br />
Bakınız: <a href="configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a>
</dd>
<dt><a name="export-crippled" id="export-crippled">İhracat Engelli</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Export-Crippled</dd>
<dd>Amerika Birleşik Devletlerinin İhracat Yönetim Düzenlemelerine (EAR)
uymak için şifreleme yoluyla sakatlanmış yazılım. İhracat engelli olması
için şifrelenmiş yazılımları birer şifreli metin haline getiren şifre
anahtarları küçük boyutlu olduğundan şifreleme zor
kullanılarak kırılabilir.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="messagedigest" id="messagedigest">İleti Özeti</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Message Digest</dd>
<dd>Aktarım sırasında içeriğinin değişme olasılığı bulunan bir iletinin
içeriğini doğrulamak için kullanılan bir <glossary
ref="hash">özet</glossary>.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="reverseproxy" id="reverseproxy">Karşı Vekil</a></dt>
<dd>İstemciye kendini <em>asıl sunucu</em> imiş gibi gösteren bir
<glossary ref="proxy">vekil</glossary> sunucu. Güvenlik, yük dengelemesi
gibi sebeplerle asıl sunucuyu istemcilerden gizlemek için yararlıdır.
</dd>
<dt><a name="authentication" id="authentication">Kimlik Doğrulama</a></dt>
<dd>Sunucu, istemci veya kullanıcı gibi bir ağ öğesinin kimliğinin
olumlanması.<br />Bakınız: <a href="howto/auth.html">Kimlik Doğrulama,
Yetkilendirme ve Erişim Denetimi</a>
</dd>
<dt><a name="mime-type" id="mime-type">MIME türü</a></dt>
<dd>Aktarılan belgenin çeşidini betimlemenin bir yolu. MIME, Türkçe’ye
‘Çok Amaçlı Genel Ağ Posta Eklentileri’ olarak çevrilebilecek olan
"Multipurpose Internet Mail Extensions" sözcüklerinden türetilmiş bir
kısaltmadır. MIME türleri bir bölü çizgisi ile ayrılmış bir ana ve bir
alt belge türünün birleşiminden oluşur. <code>text/html</code>,
<code>image/gif</code> ve <code>application/octet-stream</code> örnek
olarak verilebilir. HTTP protokolünde MIME türleri
<code>Content-Type</code> <glossary ref="header">başlığında</glossary>
aktarılır.<br />Bakınız: <a href="mod/mod_mime.html">mod_mime</a>
</dd>
<dt><a name="module" id="module">Modül</a></dt>
<dd>Bir programın bağımsız parçalarından her biri. Apache işlevselliğinin
çoğu yapılandırmaya dahil edilip edilmeyeceğine kullanıcı tarafından
karar verilebilen modüllerden oluşur. Apache <program>httpd</program>
çalıştırılabiliri içinde derlenmiş modüllere <dfn>durağan modüller</dfn>
adı verilirken ayrı bir yerde saklanan ve çalışma anında isteğe bağlı
olarak yüklenebilen modüllere <dfn>devingen modüller</dfn> veya
<glossary ref="dso">DSO</glossary>’lar denir. Yapılandırmaya öntanımlı
olarak dahil edilen modüllere <dfn>temel modüller</dfn> denir. Apache
için kullanılabilecek modüllerin çoğu Apache HTTP Sunucusunun
<glossary ref="tarball">tar paketi</glossary> içinde dağıtılmaz; bunlara
<dfn>üçüncü parti modüller</dfn> denir.<br />
Bakınız: <a href="mod/">Modül Dizini</a>
</dd>
<dt><a name="openssl" id="openssl">OpenSSL</a></dt>
<dd>SSL/TLS için açık kaynak kodlu araç kiti.<br />Daha ayrıntılı bilgi
için <a href="http://www.openssl.org/">http://www.openssl.org/</a>
adresine bakınız.
</dd>
<dt><a name="commongatewayinterface" id="commongatewayinterface"
>Ortak Ağgeçidi Arayüzü</a> <a name="cgi" id="cgi">(CGI)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Common Gateway Interface (CGI)</dd>
<dd>Bir HTTP sunucusunun bir harici programa hizmet istekleri yapmasını
mümkün kılan, sunucu ile bir harici program arasındaki bir arayüz
standardı. Özellikleri kapsayan bir
<a href="http://www.ietf.org/rfc/rfc3875">Bilgilendirici RFC </a>
vardır.<br />
Bakınız: <a href="howto/cgi.html">CGI ile Devingen İçerik</a>
</dd>
<dt><a name="environmentvariable" id="environmentvariable"
>Ortam Değişkeni</a> <a name="env-variable" id="env-variable"
>(ortam-değişkeni)</a></dt>
<dd>İşletim sistemi kabuğu tarafından yönetilen ve programlar arasında
bilgi alışverişi amacıyla kullanılan isimli değişkenler. Ayrıca,
Apache de ortam değişkenleri olarak tanımlanabilecek dahili değişkenler
içerir fakat bunlar kabuk ortamında değil dahili Apache yapıları içinde
saklanır.<br />
Bakınız: <a href="env.html">Apache Ortam Değişkenleri</a>
</dd>
<dt><a name="session" id="session">Oturum</a></dt>
<dd>Bir iletişimin bağlamsal bilgileri.</dd>
<dt><a name="hash" id="hash">Özet</a></dt>
<dd>Uzunluğu değişebilen bir dizgenin belli bir durumuna ilişkin sabit
uzunlukta bir dizge üretmek için kullanılan geri dönüşümsüz bir
algoritma. Algoritmaya girdi olan farklı uzunluktaki dizgeler (özet
işlevine bağlı olarak) aynı uzunlukta farklı özetler üretir.
</dd>
<dt><a name="virtualhosting" id="virtualhosting">Sanal Konaklık</a></dt>
<dd>Tek bir Apache sunucusundan çok sayıda site sunulması. <em>IP tabanlı
sanal konaklık</em>ta siteler birbirlerinden IP adreslerine göre
ayrılırken, <em>isim tabanlı sanal konaklık</em>ta siteler aynı IP
adresinden kendi isimleriyle sunulabilirler.<br />
Bakınız: <a href="vhosts/">Apache Sanal Konak Belgeleri</a>
</dd>
<dt><a name="digitalsignature" id="digitalsignature">Sayısal İmza</a></dt>
<dd>Bir sertifikayı veya bir dosyayı doğrulamakta kullanılan şifreli bir
metin. Bir imza <glossary ref="certificationauthority">Sertifika
Makamı</glossary> tarafından bir <em>sertifikaya</em> gömülü olan
<em>genel anahtardan</em> bir özet üretilerek oluşturulur. İmza şifresi
sadece <em>sertifika</em> sahibi ağ öğesinin kimliğini doğrulayacak
SM’nin genel anahtarı kullanılarak çözülebilir.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="certificate" id="certificate">Sertifika</a></dt>
<dd>Sunucu, istemci gibi ağ öğelerinin kimliğini kanıtlamakta kullanılan
bir veri kaydı. Bir sertifika, sertifika sahibi (buna sertifikanın
konusu da denir), sertifikayı imzalayan <glossary
ref="certificationauthority">Sertifika Makamı</glossary> (SM) (buna
sertifika yayıncısı da denir), sertifika sahibinin <glossary
ref="publickey">genel anahtarı</glossary> ve SM tarafından üretilen imza
gibi parçalardan oluşan X.509 bilgisi içerir. Ağ öğeleri bu imzaları SM
sertifikalarını kullanarak doğrular.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="certificatsigningrequest" id="certificatsigningrequest"
>Sertifika İmzalama İsteği</a> <a name="csr" id="csr">(Sİİ)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Certificate Signing Request (CSR)</dd>
<dd>İmzasız bir sertifikayı <glossary ref="certificationauthority"
>Sertifika Makamı</glossary>na kendi SM <em>Sertifika</em>sının
<glossary ref="privatekey">özel anahtar</glossary>ı ile imzalaması
için yapılan istek. Sİİ imzalanınca bir gerçek sertifika haline
gelir.<br />Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="certificationauthority" id="certificationauthority"
>Sertifika Makamı</a> <a name="ca" id="ca">(SM)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Certification Authority (CA)</dd>
<dd>Ağ öğelerinin güvenilir olarak kimliklerinin doğrulanması için
sertifikaları imzalayan güvenilir üçüncü şahıs. Diğer ağ öğeleri,
sertifikalı bir öğenin kimliğini kanıtlayan bir SM’yi doğrulamak
için imzayı sınayabilir.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="modulemagicnumber" id="modulemagicnumber">Sihirli Modül
Numarası</a> (<a name="mmn" id="mmn">SMN</a>)</dt>
<dd>Sihirli Modül Numarası, modüllerin ikil uyumluluğu ile ilgili olarak
Apache kaynak kodunda tanımlanmış bir sabittir. Apache dahili yapıları,
uygulama programlama arayüzünün önemli parçaları ve işlev çağrıları artık
ikil uyumluluğun garanti edilemeyeceği kadar değiştiği zaman SMN
değiştirilir. Bir SMN değişikliğinde ve bazen de sırf yeni bir Apache
sürümü ile çalışmak icabettiğinde tüm üçüncü parti modüllerin en azından
yeniden derlenmesi gerekir.
</dd>
<dt><a name="ssleay" id="ssleay">SSLeay</a></dt>
<dd>Eric A. Young tarafından geliştirilmiş özgün SSL/TLS
gerçeklenim kütüphanesi.
</dd>
<dt><a name="servernameindication" id="servernameindication">Sunucu Adı
Belirtimi</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Server Name Indication <a name="sni" id="sni"
>(SNI)</a></dd>
<dd>İlk SSL uzlaşımı sırasında istenen sunucu isminin aktarılmasını
mümkün kılan bir SSL işlevidir. Böylece sunucunun, SSL uzlaşım
işlemlerlerinde kullanılacak sanal konak yapılandırmasını doğru
bir şekilde seçebilmesi sağlanmıştır. Bu özellik RFC 3546'da TLS
eklentili SSL başlatma bölümüne eklenmiştir.<br />
Bakınız: <a href="ssl/ssl_faq.html">SSL SSS</a>
ve <a href="http://www.ietf.org/rfc/rfc3546.txt">RFC 3546</a>
</dd>
<dt><a name="serversideincludes" id="serversideincludes"
>Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirme</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Server Side Includes <a name="ssi" id="ssi">(SSI)</a></dd>
<dd>İşlem yönergelerini HTML dosyalara gömme tekniği.<br />
Bakınız: <a href="howto/ssi.html">Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirmeye
Giriş</a>
</dd>
<dt><a name="filter" id="filter">Süzgeç</a></dt>
<dd>Sunucu tarafından alınan ve gönderilen veriye uygulanan bir işlem.
Giriş süzgeçleri sunucuya istemci tarafından gönderilen veriyi işlerken
çıkış süzgeçleri sunucu tarafından istemciye gönderilen belgeleri işler.
Örneğin, <code>INCLUDES</code> çıkış süzgeci, belgeleri <glossary
ref="ssi">sunucu taraflı içerik</glossary> için işleme sokar.<br />
Bakınız: <a href="filter.html">Süzgeçler</a>
</dd>
<dt><a name="cipher" id="cipher">Şifre</a></dt>
<dd>Veri şifrelemek için kullanılan bir algoritma veya sistem. DES, IDEA
veya RC4 örnek verilebilir.<br />
Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="ciphertext" id="ciphertext">Şifreli Metin</a></dt>
<dd>Bir <glossary ref="plaintext">Düz Metin</glossary> bir
<glossary ref="cipher">Şifre</glossary>den geçirilince elde edilen
sonuç.<br />Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
<dt><a name="fully-qualifieddomain-name"
id="fully-qualifieddomain-name">Tam Alan Adı</a>
<a name="fqdn" id="fqdn">(TAA)</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Fully-Qualified Domain-Name (FQDN)</dd>
<dd>Bir IP adresiyle eşleşebilen, bir konak adıyla bir alan adının
birleşiminden oluşan eşsiz bir ağ öğesi ismi. Örneğin,
<code>httpd.apache.org</code> tam alan adında <code>httpd</code> bir konak
adıyken <code>apache.org</code> bir alan adıdır.
</dd>
<dt><a name="tarball" id="tarball">Tar Paketi</a></dt>
<dd><code>tar</code> uygulaması kullanılarak bir araya getirilmiş
dosyalardan oluşan bir paket. Apache dağıtımları sıkıştırılmış tar
arşivleri içinde veya pkzip kullanılarak saklanır.
</dd>
<dt><a name="uniformresourceidentifier" id="uniformresourceidentifier"
>Tektip Özkaynak Betimleyici</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Uniform Resource Identifier
<a name="URI" id="URI">(URI)</a></dd>
<dd>Soyut veya somut bir özkaynağı betimlemek için kullanılan bütünleşik
bir karakter dizisi. Aslen <a href="http://www.ietf.org/rfc/rfc2396.txt"
>RFC 2396</a> tarafından tanımlanmıştır. Genel Ağ’da kullanılan URI’lerden
genellikle <glossary ref="url">URL</glossary>’ler olarak bahsedilir.
</dd>
<dt><a name="uniformresourcelocator" id="uniformresourcelocator"
>Tektip Özkaynak Konumlayıcı</a></dt>
<dd>İngilizcesi: Uniform Resource Locator <a name="url" id="url">(URL)</a></dd>
<dd>Genel Ağ üzerindeki bir özkaynağın ismi veya adresi. Aslen <glossary
ref="uniformresourceidentifier">Tektip Özkaynak Betimleyici</glossary>
denilen terimin gayrı resmi karşılığıdır. URL’ler <code>http</code> veya
<code>https</code> gibi bir şemayı takip eden bir konak adı ve bir dosya
yolundan oluşurlar. Örneğin, bu sayfanın URL’si
<code>http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/glossary.html</code> olurdu.
</dd>
<dt><a name="proxy" id="proxy">Vekil</a></dt>
<dd><em>Asıl sunucu</em> ile istemci arasında aracılık yapan sunucu.
İstemciden aldığı istekleri asıl sunucuya gönderip, ondan aldığı
yanıtları istemciye gönderir. Aynı içeriğe birden fazla istemci talip
olursa vekil sunucu bu istekleri her seferinde asıl sunucudan istemek
yerine kendi deposundan karşılar, böylece yanıt zamanı kısalır.<br />
Bakınız: <a href="mod/mod_proxy.html">mod_proxy</a>
</dd>
<dt><a name="configurationfile" id="configurationfile"
>Yapılandırma Dosyası</a></dt>
<dd>Apache yapılandırmasını denetim altına alan <glossary
ref="directive">yönergeleri</glossary> içeren bir metin dosyası.<br />
Bakınız: <a href="configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a>
</dd>
<dt><a name="configurationdirective"
id="configurationdirective">Yapılandırma Yönergesi</a></dt>
<dd>Bakınız: <glossary ref="directive">Yönerge</glossary></dd>
<dt><a name="directive" id="directive">Yönerge</a></dt>
<dd>Belli Apache davranışlarından bir veya daha fazlasını denetim altına
alan bir yapılandırma komutu. Yönergeler <glossary ref="configurationfile"
>yapılandırma dosyalarına</glossary> yerleştirilir.<br />
Bakınız: <a href="mod/directives.html">Yönerge Dizini</a>
</dd>
<dt><a name="method" id="method">Yöntem</a></dt>
<dd><glossary ref="http">HTTP</glossary> bağlamında, istemci tarafından
istek satırında belirtilen, bir özkaynağa uygulanacak bir eylem. HTTP
bağlamında belirtilebilecek yöntemlere örnek olarak <code>GET</code>,
<code>POST</code> ve <code>PUT</code> verilebilir.
</dd>
<dt><a name="x.509" id="x.509">X.509</a></dt>
<dd>SSL/TLS kimlik doğrulamasında kullanılmak üzere Uluslararası Telekom
Birliği (ITU-T) tarafından önerilmiş bir kimlik doğrulama sertitifası
şeması<br /> Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
</dd>
</dl>
</section>
</manualpage>