blob: 4feb642a84169120030f21b6737c4893bfa93b9b [file] [log] [blame]
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
<!-- English Revision: 1544630 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.gen.tr>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.gen.tr>
========================================================== -->
<!--
Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
this work for additional information regarding copyright ownership.
The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
(the "License"); you may not use this file except in compliance with
the License. You may obtain a copy of the License at
http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
See the License for the specific language governing permissions and
limitations under the License.
-->
<manualpage metafile="directive-dict.xml.meta">
<title>Yönergeleri Tanımlamakta Kullanılan Terimler</title>
<summary>
<p>Bu belgede Apache <a href="directives.html">yapılandırma
yönergeler</a>ini tanımlamakta kullanılan terimler açıklanmıştır.</p>
</summary>
<seealso><a href="../configuring.html">Yapılandırma dosyaları</a></seealso>
<section id="Description"><title>Açıklama</title>
<p>Yönergenin kullanım amacının kısa bir açıklaması.</p>
</section>
<section id="Syntax"><title>Sözdizimi</title>
<p>Yönergenin bir yapılandırma dosyasında hangi söz dizimiyle
görünebileceği belirtilir. Bu sözdizimi yönergeye özeldir ve ayrıntıları
yönerge tanımında açıklanır. Genelde yönerge ismini aralarında boşluklar
bırakılmış bir dizi argüman izler. Eğer argümanlardan biri kendi içinde
boşluk içeriyorsa çift tırnak içine alınır. İsteğe bağlı argümanlar
sözdiziminde köşeli ayraçların arasında gösterilmiştir. Birden fazla
olası değeri olan argümanlarda değerler aralarına | karakteri konarak
ayrılmıştır. Değerin yerine ismi belirtilen argümanlarda bu isimler
<em>eğik</em> yazılırken, kendisi değer olan dizgeler öntanımlı yazıtipi
ile gösterilmiştir. Değişik sayıda argüman alan yönergelerde bu durum son
argümanı takibeden “...” ile belirtilmiştir.</p>
<p>Yönergelerde kullanılan argüman türleri çok çeşitlidir. Çok
kullanılanlardan bazıları aşağıda tanımlanmıştır.</p>
<dl>
<dt><em>URL</em></dt>
<dd><code>http://host.example.com/yol/yordam/dosya.html</code>
örneğindeki gibi protokol şeması ve konak ismini isteğe bağlı bir dosya
yolunun izlediği, açılımı “Uniform Resource Locator” olan ve Türkçe’ye
“Tektip Özkaynak Konumlayıcı” şeklinde çevrilebilecek adresleri
betimler.</dd>
<dt><em>URL-yolu</em></dt>
<dd><code>/yol/yordam/dosya.html</code> örneğindeki gibi bir
<em>url</em>’nin parçası olarak protokol şeması ve konak ismini izleyen
bir yol dizgesini betimler. <em>url-yolu</em>, bir dosya sisteminin kök
dizinine göre değil, <directive module="core">DocumentRoot</directive>
ile belirtilen dizine göre bir dosya yolu betimler.</dd>
<dt><em>dosya-yolu</em></dt>
<dd><code>/usr/local/apache/htdocs/yol/yordam/dosya.html</code>
örneğindeki gibi yerel dosya sisteminin kök dizini ile başlayan bir
dosya yolunu betimler. Aksi belirtilmedikçe, bir / ile başlamayan bir
<em>dosya-yolu</em> <directive module="core">ServerRoot</directive> ile
belirtilen dizine göre ele alınır.</dd>
<dt><em>dizin-yolu</em></dt>
<dd><code>/usr/local/apache/htdocs/yol/yordam/</code> örneğindeki gibi
kök dizin ile başlayan, yerel dosya sistemindeki bir dizin yolunu
betimler.</dd>
<dt><em>dosya-ismi</em></dt>
<dd><code>dosya.html</code> örneğindeki gibi dizin yolu içermeyen bir
dosya ismini betimler.</dd>
<dt><em>düzifd</em></dt>
<dd>Bir Perl uyumlu <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary>
betimler. Yönerge tanımında <em>düzifd</em> ile eşleşenler argüman
olarak ele alınır.</dd>
<dt><em>uzantı</em></dt>
<dd>Bu genelde, <em>dosya-ismi</em>’nin bir parçası olarak son noktadan
sonraki kısmı betimler. Bununla birlikte, Apache çok sayıda nokta
içeren dosya isimlerinde ilk noktadan sonrasını <em>uzantı</em> kabul
eden çoklu dosya ismi uzantılarını da tanır. Örneğin, <em>dosya-
ismi</em> olarak <code>dosya.html.tr</code> değeri iki uzantı içerir:
<code>.html</code> ve <code>.tr</code>. Apache yönergelerinde
<em>uzantı</em>’ları başında noktası olmaksızın da belirtebilirsiniz.
Ayrıca, <em>uzantı</em>’lar harf büyüklüğüne de duyarlı değildir.</dd>
<dt><em>MIME-türü</em></dt>
<dd>Dosya biçiminin, <code>text/html</code> örneğindeki gibi aralarına
bir / konulmuş asıl ve alt biçimler şeklinde açıklandığı yönteme göre
belirtileceğini betimler.</dd>
<dt><em>ortam-değişkeni</em></dt>
<dd>Apache yapılandırma sürecinde tanımlanmış bir <a
href="../env.html">ortam değişkeni</a>nin ismini betimler. Daha
ayrıntılı bilgi için <a href="../env.html">ortam değişkenleri
belgesi</a>ne bakınız.</dd>
</dl>
</section>
<section id="Default"><title>Öntanımlı</title>
<p>Eğer yönerge öntanımlı bir değere sahipse o burada belirtilir (öntanımlı
değer, yönergede kullanıcı tarafından belirtilmediği halde Apache
tarafından belirtildiği varsayılarak işlem yapılan değerdir). Eğer
öntanımlı bir değer yoksa bu bölümde bu durum “<em>Yok</em>” şeklinde
belirtilir. Burada belirtilen öntanımlı değerin sunucu ile dağıtılan
öntanımlı httpd.conf içindeki yönergede kullanılan değerle aynı olmasının
gerekmediğine dikkat ediniz.</p>
</section>
<section id="Context"><title>Bağlam</title>
<p>Yönergenin sunucunun yapılandırma dosyalarının nerelerinde meşru kabul
edildiği aşağıdaki değerlerin virgül ayraçlı bir listesi halinde burada
belirtilir.</p>
<dl>
<dt>sunucu geneli</dt>
<dd>Yönergenin sunucunun (<code>httpd.conf</code> gibi) yapılandırma
dosyalarında <directive module="core"
type="section">VirtualHost</directive> ve <directive module="core"
type="section">Directory</directive> bölümleri <strong>dışında</strong>
her yerde kullanılabileceğini belirtir. Ayrıca, <code>.htaccess</code>
dosyalarında bulunmasına da izin verilmez.</dd>
<dt>sanal konak</dt>
<dd>Yönergenin sunucunun yapılandırma dosyalarının sadece <directive
module="core" type="section">VirtualHost</directive> bölümlerinde
kullanıldığında geçerli kabul edileceğini belirtir.</dd>
<dt>dizin</dt>
<dd>Yönergenin sunucunun yapılandırma dosyalarında sadece <directive
module="core" type="section">Directory</directive>, <directive
type="section" module="core">Location</directive>, <directive
module="core" type="section">Files</directive>, <directive
module="core" type="section">If</directive> ve <directive
module="mod_proxy" type="section">Proxy</directive> bölümlerinde
kullanıldığında geçerli kabul edileceğini belirtir. Bu bağlama konu
sınırlamaların çerçevesi <a href="../sections.html">Yapılandırma
Bölümleri</a> içinde çizilmiştir.</dd>
<dt>.htaccess</dt>
<dd>Bu bağlamda geçerli olacağı kabul edilen bir yönerge sadece dizin içi
<code>.htaccess</code> dosyalarında görüldüğü zaman işleme sokulur.
Üzerinde bir <a href="#Override">geçersizleştirme</a> etkin kılınmışsa
yönerge her şeye rağmen işleme sokulmayabilir.</dd>
</dl>
<p>Yönergeye <em>sadece</em> tasarlandığı bağlam içinde izin verilir; başka
bir yerde kullanmayı denerseniz ya sunucunun bu bağlamı doğru şekilde
işlemesine engel olan ya da sunucunun tamamen işlevsiz kalmasına sebep
olan -- sunucu hiç başlatılamayabilir -- bir yapılandırma hatası
alırsınız.</p>
<p>Yönergenin geçerli olacağı konumlar, aslında, listelenen bağlamların
tamamına mantıksal VEYA uygulanarak bulunur. Başka bir deyişle, bir
yönergenin geçerli olacağı yerler "<code>sunucu geneli, .htaccess</code>"
şeklinde belirtilmişse yönerge <code>httpd.conf</code> dosyasında ve
<code>.htaccess</code> dosyalarında, <directive module="core"
type="section">Directory</directive> veya <directive module="core"
type="section">VirtualHost</directive> bölümleri haricinde her yerde
kullanılabilir.</p>
</section>
<section id="Override"><title>Geçersizleştirme</title>
<p>Bir <code>.htaccess</code> dosyasında göründüğü takdirde yönerge
işlenirken hangi yapılandırma geçersizleşirmesinin etkin olacağı burada
belirtilir. Eğer yönerge <a href="#Context" >bağlam</a>ının
<code>.htaccess</code> dosyalarında görünmesine izin verilmiyorsa hiçbir
bağlam listelenmez.</p>
<p>Geçersizleştirmeler <directive module="core">AllowOverride</directive>
yönergesi tarafından etkinleştirilir ve belli bir bağlama ve alt
seviyelerde başka <directive module="core">AllowOverride</directive>
yönergeleri ile değiştirilmedikçe tüm çocuklarına uygulanır. Yönergenin
belgesinde ayrıca kullanılabilecek tüm olası geçersizleştirme isimleri
belirtilir.</p>
</section>
<section id="Status"><title>Durum</title>
<p>Yönergenin Apache HTTP sunucusuna ne kadar sıkı bağlı olduğunu belirtir.
Başka bir deyişle, yönergeye ve işlevselliğine erişim kazanmak için
sunucuyu belli bir modül kümesiyle yeniden derlemek gerekip gerekmediği
ile ilgili durumu belirtir. Bu özniteliğin olası değerleri şunlardır:</p>
<dl>
<dt>Çekirdek</dt>
<dd>Eğer bir yönerge “Çekirdek” durumuna sahip olarak listelenmişse bu,
yönergenin Apache HTTP sunucusunun en iç kısımlarının bir parçası
olduğu ve daima kullanılabilir olacağı anlamına gelir.</dd>
<dt>MPM</dt>
<dd>“MPM” durumuna sahip bir yönerge <a href="../mpm.html">Çok Süreklilik
Modülü</a> tarafından sağlanır. Bu yönerge türü sadece ve sadece
yönerge tanımının <a href="#Module">Modül</a> satırında listelenmiş
MPM’lerden birini kullanıyorsanız mevcut olacaktır.</dd>
<dt>Temel</dt>
<dd>“Temel” durumuna sahip bir yönerge, sunucuda öntanımlı derlenmiş
standart Apache modüllerinden biri tarafından destekleniyor demektir.
Bu nedenle sunucuyu derlemek için yapılandırırken yönergeyi içeren
modülü yapılandırmadan özellikle kaldırmazsanız yönerge normal olarak
kullanılabilir olacaktır.</dd>
<dt>Eklenti</dt>
<dd>“Eklenti” durumuna sahip bir yönerge, Apache sunucu kitinde bulunan
ancak normalde sunucuyla birlikte derlenmeyen modüllerden biri
tarafından sağlanır. Yönergeyi ve işlevselliğini etkin kılmak için
sunucunun derleme öncesi paket yapılandırması sırasında modülün
derleneceğini açıkça belirttikten sonra gerekirse sunucuyu yeniden
derlemeniz gerekir.</dd>
<dt>Deneysel</dt>
<dd>“Deneysel” durumuna sahip bir yönerge, Apache sunucu kitinde bulunan
modüllerden biri tarafından sağlanır ve modülün denenmesi tamamen sizin
insiyatifinize bırakılır. Böyle bir yönerge her şeyiyle belgelenmiştir
fakat gerektiği gibi desteklenmemiştir. Yönergeyi içeren modül
öntanımlı olarak sunucuyla birlikte derlenebileceği gibi
derlenmeyebilir de; bunun için yönergenin açıklandığı sayfanın başına
ve kullanılabilirliği hakkında bilgi edinmek için yönergeyi içeren
modüle bakın.</dd>
</dl>
</section>
<section id="Module"><title>Modül</title>
<p>Burada sadece yönergeyi tanımlayan kaynak modülün ismi yazılır.</p>
</section>
<section id="Compatibility"><title>Uyumluluk</title>
<p>Eğer yönerge Apache’nin 2. sürüm dağıtımının özgün parçası değilse söz
konusu sürüm burada belirtilir. Ayrıca, yönergenin kullanımı belli
platformlarla sınırlıysa bunun ayrıntıları da burada belirtilir.</p>
</section>
</manualpage>