<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
<!-- English Revision: 758944:1884207 (outdated) -->
<!-- =====================================================
 Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
   Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
========================================================== -->

<!--
 Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
 contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
 this work for additional information regarding copyright ownership.
 The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
 (the "License"); you may not use this file except in compliance with
 the License.  You may obtain a copy of the License at

     http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

 Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
 distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
 WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
 See the License for the specific language governing permissions and
 limitations under the License.
-->

<manualpage metafile="htdbm.xml.meta">
<parentdocument href="./">Programlar</parentdocument>

<title>htdbm - DBM parola veritabanlarını yönetir</title>

<summary>
    <p><code><strong>htdbm</strong></code>,
    <module>mod_authn_dbm</module> üzerinden HTTP kullanıcılarının temel
    kimlik doğrulaması için kullanıcı isimlerinin ve parolalarının
    saklanmasında kullanılacak DBM dosyalarını yönetmek için kullanılır. DBM
    dosyaları hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için
    <strong><program>dbmmanage</program></strong> sayfasına bakınız.</p>
</summary>
<seealso><program>httpd</program></seealso>
<seealso><program>dbmmanage</program></seealso>
<seealso><module>mod_authn_dbm</module></seealso>

<section id="synopsis"><title>Kullanım</title>
    <p><code><strong>htdbm</strong>
    [ -<strong>T</strong><var>VTtürü</var> ]
    [ -<strong>c</strong> ]
    [ -<strong>m</strong> |
      -<strong>d</strong> |
      -<strong>p</strong> |
      -<strong>s</strong> ]
    [ -<strong>t</strong> ]
    [ -<strong>v</strong> ]
    [ -<strong>x</strong> ]
    <var>parola-dosyası</var> <var>kullanıcı</var></code></p>

    <p><code><strong>htdbm</strong> -<strong>b</strong>
    [ -<strong>T</strong><var>VTtürü</var> ]
    [ -<strong>c</strong> ]
    [ -<strong>m</strong> |
      -<strong>d</strong> |
      -<strong>p</strong> |
      -<strong>s</strong> ]
    [ -<strong>t</strong> ]
    [ -<strong>v</strong> ]
    <var>parola-dosyası</var> <var>kullanıcı</var> <var>parola</var></code></p>

    <p><code><strong>htdbm</strong> -<strong>n</strong>
    [ -<strong>c</strong> ]
    [ -<strong>m</strong> |
      -<strong>d</strong> |
      -<strong>p</strong> |
      -<strong>s</strong> ]
    [ -<strong>t</strong> ]
    [ -<strong>v</strong> ]
    <var>kullanıcı</var></code></p>

    <p><code><strong>htdbm</strong> -<strong>nb</strong>
    [ -<strong>c</strong> ]
    [ -<strong>m</strong> |
      -<strong>d</strong> |
      -<strong>p</strong> |
      -<strong>s</strong> ]
    [ -<strong>t</strong> ]
    [ -<strong>v</strong> ]
    <var>kullanıcı</var> <var>parola</var></code></p>

    <p><code><strong>htdbm</strong> -<strong>v</strong>
    [ -<strong>T</strong><var>VTtürü</var> ]
    [ -<strong>c</strong> ]
    [ -<strong>m</strong> |
      -<strong>d</strong> |
      -<strong>p</strong> |
      -<strong>s</strong> ]
    [ -<strong>t</strong> ]
    [ -<strong>v</strong> ]
    <var>parola-dosyası</var> <var>kullanıcı</var></code></p>

    <p><code><strong>htdbm</strong> -<strong>vb</strong>
    [ -<strong>T</strong><var>VTtürü</var> ]
    [ -<strong>c</strong> ]
    [ -<strong>m</strong> |
      -<strong>d</strong> |
      -<strong>p</strong> |
      -<strong>s</strong> ]
    [ -<strong>t</strong> ]
    [ -<strong>v</strong> ]
    <var>parola-dosyası</var> <var>kullanıcı</var> <var>parola</var></code></p>

    <p><code><strong>htdbm</strong> -<strong>x</strong>
    [ -<strong>T</strong><var>VTtürü</var> ]
    [ -<strong>m</strong> |
      -<strong>d</strong> |
      -<strong>p</strong> |
      -<strong>s</strong> ]
    <var>parola-dosyası</var> <var>kullanıcı</var></code></p>

    <p><code><strong>htdbm</strong> -<strong>l</strong>
    [ -<strong>T</strong><var>VTtürü</var> ]
    </code></p>
</section>

<section id="options"><title>Seçenekler</title>
    <dl>
    <dt><code><strong>-b</strong></code></dt>
    <dd>Betik kipi; parola için istek yapmak yerine parola komut satırından
    verilir. <strong>Parola komut satırında görünür</strong> olacağından çok
    dikkatli kullanmak gerekir.</dd>

    <dt><code><strong>-c</strong></code></dt>
    <dd><code><var>parola-dosyası</var></code> oluşturur. Dosya mevcutsa,
    dosya silinip yeniden yazılır. Bu seçenek
    <code><strong>-n</strong></code> seçeneği ile birlikte kullanılamaz.</dd>

    <dt><code><strong>-n</strong></code></dt>
    <dd>Sonuçları veritabanında güncellemek yerine standart çıktıya gönderir.
    <code><var>parola-dosyası</var></code> belirtilmediğinden, bu seçenek
    komut satırı sözdizimini değiştirir. Bu seçenek
    <code><strong>-c</strong></code> seçeneği ile birlikte kullanılamaz.</dd>

    <dt><code><strong>-m</strong></code></dt>
    <dd>Parolalar için MD5 şifrelemesi kullanılır. Windows ve Netware
    için bu öntanımlıdır.</dd>

    <dt><code><strong>-d</strong></code></dt>
    <dd>Parolaları şifrelemek için <code>crypt()</code> kullanılır. Windows,
    ve Netware dışında öntanımlıdır.
    <code><strong>htdbm</strong></code> tarafından tüm platformlarda
    destekleniyor olsa da Windows ve Netware üzerinde
    <program>httpd</program> sunucusu tarafından desteklenmez.</dd>

    <dt><code><strong>-s</strong></code></dt>
    <dd>Parolalar için SHA şifrelemesi kullanılır. LDAP Dizin değişim
    biçemini (ldif) kullanarak Netscape sunucularına/sunucularından göçü
    kolaylaştırır.</dd>

    <dt><code><strong>-p</strong></code></dt>
    <dd>Düz metin parolalar kullanılır. <code><strong>htdbm</strong></code>
    tarafından tüm platformlarda destekleniyor olsa da Windows, Netware ve
    TPF üzerinde <program>httpd</program> sunucusu tarafından sadece düz
    metin parolalar kabul edilir.</dd>

    <dt><code><strong>-l</strong></code></dt>
    <dd>Veritabanındaki kullanıcıları açıklamalarıyla birlikte standart
    çıktıya gönderir.</dd>

    <dt><code><strong>-t</strong></code></dt>
    <dd>Son değiştirgenin bir açıklama olarak yorumlanmasını sağlar. Bu
    seçenek kullanıldığında komut satırının sonuna fazladan bir dizge
    eklenebilir. Bu dizge, veritabanında belirtilen kullanıcının "Comment"
    alanında saklanır.</dd>

    <dt><code><strong>-v</strong></code></dt>
    <dd>Kullanıcı adını ve parolasını doğrular. Program belirtilen parolanın
    geçerli olup olmadığını belirten bir ileti basar. Eğer parola geçersizse
    program hata kodu 3 ile çıkar.</dd>

    <dt><code><strong>-x</strong></code></dt>
    <dd>Kullanıcıyı siler. Kullanıcı belirtilen DBM dosyasında mevcutsa
    silinir.</dd>

    <dt><code><var>parola-dosyası</var></code></dt>
    <dd>DBM dosyasının ismi. Genellikle, <code>.db</code>, <code>.pag</code>
    veya <code>.dir</code> eklentisi olmaksızın belirtilir.
    <code><strong>-c</strong></code> seçeneği ile birlikte verilmişse ve DBM
    dosyası mevcut değilse dosya oluşturulur, mevcutsa dosya güncellenir.</dd>

    <dt><code><var>kullanıcı</var></code></dt>
    <dd><code><var>parola-dosyası</var></code>'nda oluşturulacak veya
    güncellenecek kullanıcı ismi. <code><var>kullanıcı</var></code> bu
    dosyada mevcut değilse yeni bir girdi eklenir. Girdi mevcutsa parolası
    değiştirilir.</dd>

    <dt><code><var>parola</var></code></dt>
    <dd>Şifrelenip DBM dosyasında saklanacak düz metin parola. Sadece
    <code><strong>-b</strong></code> seçeneği ile kullanılır.</dd>

    <dt><code><strong>-T</strong> <var>VTtürü</var></code></dt>
    <dd>DBM dosyasının türü; SDBM, GDBM, DB, veya "default" olabilir.</dd>
    </dl>
</section>

<section id="bugs"><title>Hatalar</title>
    <p>Birden fazla DBM dosya biçemi vardır ve büyük bir olasılıkla da
    sisteminizde bu birden fazla biçemle ilgili kütüphaneler vardır. SDBM,
    NDBM, GNU'nun GDBM projesi ve Berkeley/Sleepycat DB 2/3/4 bunların
    başlıcalarıdır. Ne yazık ki, bu kütüphanelerin her birinin dosya
    biçimleri farklıdır. Bu bakımdan, <code><var>dosyaismi</var></code>
    dosyasında kullanılan dosya biçeminin <code><strong>htdbm</strong></code>
    tarafından kullanılanla aynı biçemde olduğundan emin olmalısınız.
    <code><strong>htdbm</strong></code> hangi tür DBM dosyasına baktığını
    saptayacak yeterliliğe sahip değildir. Yanlış biçemli bir dosya
    belirtirseniz hiçbir şey dönmeyebileceği gibi, başka isimde bir DBM
    dosyasının oluşturulması veya daha da kötüsü üzerine yazmaya
    çalışıyorsanız DBM dosyasının bozulması bile olasıdır.</p>

    <p>Unix sistemlerinde, kullanılan DBM dosyasının biçemini öğrenmek için
    <code><strong>file</strong></code> programı kullanılabilir.</p>
</section>

<section id="exit"><title>Çıkış Durumu</title>
    <p><code><strong>htdbm</strong></code>, kullanıcı ismi ve parolasını DBM
    dosyasına başarıyla eklemiş veya güncellemişse <code>0</code>, dosyalara
    erişirken bir sorun çıkmışsa <code>1</code>, komut satırında bir
    sözdizimi hatası varsa <code>2</code>, parola etkileşimli alınmış fakat
    girdi ile eşleşme sağlanamamışsa <code>3</code>, işlem kesintiye
    uğramışsa <code>4</code>, bir değer çok uzunsa <code>5</code> (kullanıcı,
    parola, dosya ismi veya açıklama), kullanıcı ismi kuraldışı karakter
    içeriyorsa (<a href="#restrictions">Kısıtlamalar</a> bölümüne bakınız)
    <code>6</code> ve dosya geçerli bir DBM parola dosyası değilse
    <code>7</code> değeriyle döner.</p>
</section>

<section id="examples"><title>Örnekler</title>
    <example>
      htdbm /usr/local/etc/apache/.htdbm-users jsmith
    </example>

    <p><code>jsmith</code> kullanıcısı için parolayı ekler veya değiştirir.
    Parolayı vermesi için kullanıcıya parola isteği yapılır. Windows üzerinde
    çalıştırılırsa parola Apache MD5 algoritması ile şifrelenir, aksi
    takdirde sistemin <code>crypt()</code> yordamı kullanılır. Dosya mevcut
    değilse <code><strong>htdbm</strong></code> beklenen hiçbir işlemi
    yapmadan bir hata vererek çıkar.</p>

    <example>
      htdbm -c /home/doe/public_html/.htdbm jane
    </example>

    <p>Yeni bir dosya oluşturur ve kullanıcı <code>jane</code> için kaydı bir
    girdi olarak bu dosyaya yazar. Dosya mevcutsa fakat okunamıyor veya
    yazılamıyorsa dosyada bir değişiklik yapılmaz ve
    <code><strong>htdbm</strong></code> bir ileti gösterip bir hata durumu
    ile çıkar.</p>

    <example>
      htdbm -mb /usr/web/.htdbm-all jones Pwd4Steve
    </example>

    <p>Komut satırından verilen parolayı (<code>Pwd4Steve</code>) MD5
    algoritmasıyla şifreler ve bunu belirtilen dosyada saklar.</p>
</section>

<section id="security"><title>Güvenlik Değerlendirmeleri</title>
    <p><code><strong>htdbm</strong></code> tarafından yönetilen parola
    dosyalarına sunucunun URI uzayından erişilememelidir; yani dosya bir
    tarayıcı ile okunabilecek bir yerde bulunmamalıdır.</p>

    <p>Komut satırında parolanın şifrelenmemiş olarak görünmesi sebebiyle
    <code><strong>-b</strong></code> seçeneğinin kullanımından kaçınılmasını
    öneriyoruz.</p>
</section>

<section id="restrictions"><title>Kısıtlamalar</title>
    <p>Windows platformunda, <code><strong>htdbm</strong></code>
    ile şifrelenen parolalar <code>255</code> karakterden daha uzun olamaz.
    255 karakterden sonrası kırpılır.</p>

    <p><code><strong>htdbm</strong></code> tarafından kullanılan MD5
    algoritması Apache yazılımına özeldir; bu algoritma ile şifrelenen
    parolalar başka HTTP sunucularında kullanılamayabilir.</p>

    <p>Kullanıcı isimleri <code>255</code> bayttan uzun olamaz ve iki nokta
    imi (<code>:</code>) içeremez.</p>
</section>

</manualpage>